گواه‌نمایی در اقناع بازپرس

گواه­نمایی، ابزاری زبانی است که در معنای نخستین‌اش، برای مشخص‌سازی و رمزگذاریِ منبعِ اطلاع و عملکردِ گوینده یا نویسنده در درست جلوه­ دادنِ سخن، به­کار برده می‌شود. پس از آن گواه‌نمایی، در معنای ثانویه­ اش و به صورت ضمنی، می­تواند قطعیت خبر را نشان ­دهد. به بیانی، زمانی‌که گواه­نمای دیداری به کار گرفته شود فرد، رویداد یا خبری را از نزدیک مشاهده می­کند. سپس فرد به فراخور آن اطلاع‌بخشی‌، قاطعیت بیشتری در پیوند با بیان آن رویداد به دست می‌آورد. تاکنون متن‌های بسیاری بر پایة قاطعیت کلامی مورد بررسی قرار گرفته­ اند که از این جنبه می­توان آن‌ها را به گروه­های جداگانه‌ای دسته‌بندی نمود. زبان­شناسی حقوقی- به عنوان دانشی نو و بینارشته ­ای، می­تواند روند رسیدگی به پرونده‌های قضایی را سرعت بخشیده و به درکِ قاضی و بازپرس در امر قضاوت کمک کند. از این ­رو، کاربرد و اهمیت ساخت­ه ای گواه­نما در زبان­شناسی حقوقی، هنگامی روشن می‌شود که متهم در تلاش است تا با قسم خوردن، شرح جزء­به ­جزء رخداد و موارد مشابه خود را از اتهام به جرمی مبرا سازد. همچنین متهم می‌خواهد صدقِ گفتارش را با گواه­نمایی نشان دهد و قاضی یا بازپرس را متقاعد نماید. پژوهش حاضر، با هدفِ تأثیرِ کاربرد گفتمانی گواه‌نمایی در اقناعِ قاضی یا بازپرس، به تحلیل اظهاراتِ دو فرد متهم به قتل (یک آقا و یک خانم) در دو پروندة کیفری، بر پایة زبان‌شناسی حقوقی و ابزارهای زبانی انجام شده‌است. یافته‌ها نشان داد که متهم‌ها از ساخت­ه ای گواه­نما همچون ساخت زمان گذشتة ساده بهره می‌برند. متهم‌ها همچنین از ساخت­ه ای گزارشی، افعال گواه­نما مانند دیدن­، به عنوان یک فعل حسی و واژه‌های گواه­نما -که متهمین در کلام خود برای افزایش تأثیر­پذیری و اعتباربخشی به سخن خود و متقاعدسازی بازپرس استفاده می‌کنند. این متهم‌ها سعی دارند با این ابزارهای زبانی، بازپرس را متقاعد کرده و اتهام وارد­شده را انکار نمایند.

کلیدواژه ها:

زبان‌شناسی حقوقی ، ساخت‌های گواه‌نما ، اقناع ، قاضی یا بازپرس