فرایند درهم‌شدگی در دگرگونی واجی ستاک‌های گذشته با پایانة «- شت»‏

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 413

فایل این مقاله در 23 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JLRZ-12-36_012

تاریخ نمایه سازی: 30 آذر 1399

چکیده مقاله:

در بسیاری از زبان‌های ایرانی- از جمله فارسی- ستاکِ گذشته، در ریشة ‌برخی فعل‌ها که پس از یک واکه، مختوم به /r/ هستند، در حالتی به /-št/ ختم می‌شود که /r/ از ساختمان آن‌ها حذف‌ می‌گردد. با توجه به اینکه پایة بنیادین ستاک گذ‌شته‌ساز، تکواژ /t-/ ‌است که طی فرایندهای واژ-واجی، به صورت تکواژگونه‌های مختلفی نمود می‌یابد، نگارنده بر آن شد تا روند ساختار این تکواژ ویژه را، که در پژوهش‌های پیشین نادیده گرفته شده و یا به‌درستی تبیین نشده بود، بررسی و تحلیل نماید. هدف نگارنده تحلیل و تبیین روند ساختار این تکواژ ویژه روی پایة بنیادین ستاک گذ‌شته‌ساز، تکواژ /t-/ ‌است که در پژوهش‌های پیشین  نادیده گرفته شده یا به‌درستی تبیین نشده بود. فرض پژوهش از این قرار است که در خوشة همخوانی نخستی که /rstـ/ بوده، فرایند درهم‌شدگی [r] واکرفته در [s] صورت گرفته و به پدیدآیی صدای واج‌شدة /‏š‏/ ‏انجامیده‌است. با بهره‌گیری از الگوی آواشناختی-محور در دگرگونی واجی شامل برنامه‌ریزی حرکتی در تولید گفتار، ‏آیرودینامیک گفتار، ساز و کار حرکت بخش‌های دستگاه گفتاری و ادراک گفتار و به ویژه آواشناسی ‏تعاملی، هر دو رویکرد درزمانی و هم‌زمانی مورد نیاز، چه برای تحلیل و چه برای استخراج شواهد ‏به‌کار گرفته شده‌است. داده‌های پژوهش، همة ستاک‌های گذشتة دارای این موضوعیت در زبان فارسی بوده‌اند. شواهد نظری و تجربی، هم در داده‌ها و هم در دیگر نمونه‌های تاریخی یا به‌روز، تأییدکنندة درستی فرضیه در پیدایی واج /š/ در ستاک گذشتة فعل و حذف /r/ از پایة آن به سبب درهم‌شدگی /rs/ بودند. یکی دیگر از یافته‌های پژوهش، این است که تکواژگونة زیرساختی این دسته از ستاک‌ها می‌بایست /st/ بوده ‌باشد. پیشنهاد می‌شود این یافته در پژوهش‌های آینده، به صورت آزمایشگاهی نیز بررسی شود. 

نویسندگان

فرشته مومنی

دکترای تخصصی زبانشناسی، استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻤﻲ، ﻣﺤﺴﻦ (1373). ﻓﻌﻞﻫﺎی ﻓﺎرﺳﻲ دری. ﺗﻬﺮان: ﻗﻘﻨﻮس. ...
  • غلامحسین زاده، غلامحسین، میسا جبر، نجمه دری و زهرا عباسی ...
  • کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه فرزانه تاج‌آبادی، مصطفی عاصی و فردوس ...
  • کرم‌پور، ﻓﺎﻃﻤﻪ، ﻣﺤﻤﻮد ﺑﻲﺟﻦﺧﺎن و زﻫﺮا ﭼﺮاﻏﻲ (1390). «ﺗﺠﺰﻳﻪ و ...
  • معینی سام،  بهزاد (1392). «بازمانده‌های ماده «ائوریست» باستان (ماضی نامعیّن ...
  • ﻣﻨﺸﻲزاده، ﻣﺠﺘﺒﻲ (1377). «ﺗﻜﻮاژ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺳﺎز و ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی آن». ﭘﮋوﻫﺶﻧﺎﻣﺔ ...
  • هوبشمان، هاینریش (1386).  تحول آوایی زبان فارسی از هندو اروپایی ...
  • References ...
  • Abolghasemi, M. (1994). Verbs in Persian Dari. Tehran: Ghoghnous [In ...
  • Beekes. R. S. P. (1995). Comparative Indo-European linguistics. Amesterdam/ Phildelphia: ...
  • Browman, C., & Goldstein, L. (1991). Gestural structures: distinctiveness, phonological ...
  • Bukmaier, V., Harrington. J., & Kleber. F. (2014). An analysis ...
  • Bybee, J. (2010). Theoretical dimensions of linguistic typology; markedness: iconicity, ...
  • Crowley, T., & Bowern. C., (2010). An introduction to historical ...
  • Crystal, D. (2003). A dictionary of linguistics and phonetics. Oxford ...
  • Darmesteter, J. (1971). Étude Iraninnes. Amesterdam: Phillo Press. ...
  • Efimov, V.A. (2011 [1986]) The Ormuri Language in Past and ...
  • Garrett, A., & Johnson. K. (2011). Phonetic bias in sound ...
  • Gholamhoseinzadeh, G., Jabr, M., Dorri. N., & Abbasi. Z. (2018). ...
  • Greenberg, J. H. (1966). Language universals: with special reference to ...
  • Hamann, S. (2003).  The phonetics and phonology of retroflexes, Utrecht: ...
  • Hamann, S. (2005). The diachronic emergence of retroflex segments in ...
  • Hamann, S. (2014). Phonological changes. InC. Bowern & B. Evans(Ed.), The ...
  • Harrington, J., Kleber, F., & Reubold, U. (2008).Compensation for coarticulation, ...
  • Harrington, J., Kleber, F., Reubold, U., Schiel, F. & Stevens, ...
  • Hayes, B., & White, J. (2015). Saltation and the P-map. ...
  • Henderson, M. (1978). Modern Persian verb morphology. Journal of American ...
  • Heydari-Malayeri, M. (2005-2019). An etymological dictionary of astronomy and astrophysics, ...
  • Hubschmann, H. (1895). Phonetic evolution of language from Indo-European to ...
  • Hyman, L. M. (2001). The limits of phonetic determinism in ...
  • Ito, J., & Mester, A. (2003). On the sources of ...
  • Karampour, F., Bijankhan, M., & Cheraghi, Z. (2011). Phonological analysis ...
  • Kenstowicz, M., & Kisseberth, Ch. (1977).Topics in Phonological Theory. New ...
  • Kiparsky, P. (1968). Linguistic universals and linguistic change. In E. ...
  • Kiparsky, P. (1973). Abstractness, opacity and global rules. In O. ...
  • Kiparsky, P. (1995). The phonological basis of sound change. In ...
  • Kord-e ZafaranluKambuziya, A., Tajabadi, F., Assi, M., & Aghagolzadeh, F. ...
  • Labov, W. (1994), Principles of linguistic change (Vol. 1). Internal ...
  • Labov, W. (2010). Principles of linguistic change: cognitive and cultural ...
  • Lass, R. (1997). Historical linguistics and language change. Cambridge: Cambridge ...
  • Lindblom, B., Guion, S., Hura, S., Moon, S-J., & Willerman, ...
  • Lindqvist, Ch., (2007). Schwedische Phonetik: für Deutschsprachige. Hamburg: Helmut Buske ...
  • Lubowicz, A. (2002). Derived environment effects in optimality theory. Lingua, ...
  • Maguire, W. (2007). What is a merger, and can it ...
  • McCarthy, J. J. (2003). Comparative markedness. Theoretical Linguistics, 29, 1-51. ...
  • Meyer, J., Dentel, L. & Meunier, F. (2013). Speech recognition ...
  • Minkova, D. (1993). On leapfrogging in historical phonology. In J. ...
  • Moeini Sam, B. (2014). The survivors of the old Aorist ...
  • Monshizadeh, M. (1998). Past tense morphemes and its variants. Journal ...
  • Myers, S. (2002). Gaps in factorial typology: the case of ...
  • Ohala, J. J. (1993). Sound change as nature's speech perception ...
  • Ohala, J. J. (2003). Phonetics and historical phonology. In B. ...
  • Ohala, J. J. (2012). The listener as a source of ...
  • Ohala, J. J. (1989), Sound change is drawn from a ...
  • Rastorgujeva, V. S. (1990). Sravnitelno-istoricheskaia grammatika zapadno-iranskikh iazykov (fonologiia). Мoscow: ...
  • Sanker, Ch. )2015(. Patterns of misperception of Arabic consonants. In ...
  • Stevens, M., Bukmaier, V., & Harrington, J. (2015). Pre-consonantal /s/ ...
  • Stevens, M., Harrington, J., & Schiel, F. (2019). Associating the ...
  • Trask, L. R. (1996). A Dictionary of phonetics and Phonology. London ...
  • Trail, R. L., & Cooper, G. R. (1999). Kalasha dictionary ...
  • Wahlen, D. (1989). Vowel and consonant judgments are not independent ...
  • Wang, S-Y. W. (1968). Vowels features, paired variables, and the ...
  • Yakubovich, I. S. (1997). The distribution of -st- and -št- ...
  • نمایش کامل مراجع