حروف اضافة var و manəstən در زبان گیلکی

در زبان گیلکی، حروف اضافة vir/var، varǰa و biǰa به معنی «نزد، نزدیک، کنار» به کار می­روند و افزون بر مفهوم مکان، بر همراهی نیز دلالت دارند. نظیر این کارکرد را در گونة فارسی گفتاری، حرف اضافة «ور» در ساخت «ورِ دست کسی بودن» بر عهده دارد. حرف اضافة manəstən نیز برای دلالت بر شباهت و همانندی به­کار می­رود. در این مقاله، معنی اولیة var روند تحولات معنایی و دستوری­شدگی آنها با استفاده از داده­های زبان اوستایی و فارسی میانه بررسی و رابطة آن با varǰa و biǰa معلوم می­گردد. روند تحولات manəstən نیز با استفاده از داده­های تاریخی زبان بررسی می­شود. برای روشن­شدن مطلب، گاه از داده­های زبان فارسی نیز استفاده می­گردد. vir / var صورتی از varah به معنی «سینه» در زبان اوستایی است که به صورت war در زبان فارسی میانه به کار رفته است. این واژه از طریق مجاز، معنی «کنار، سمت، سو» حاصل کرده و برای اشاره به فضای اطراف انسان که تحت مالکیت و نظارت اوست، به­کار رفته است. سپس، با حرف اضافة ǰa / ǰe به معنی «از» ادغام شده و حروف اضافة virǰa و biǰa از آن پدید آمده­اند. manəstən نیز مصدر به معنی «شباهت داشتن، همانند بودن» است که در ساخت گروه اسمی بدل به حرف اضافه شده است.

کلیدواژه ها:

گلیکی ، دستوری‌شدگی ، حرف اضافه ، VaR ، manəstən