بررسی روند 25 ساله فرار آب از سد لار

سد لار در حوضه آبریز دریای خزر و در زیرحوضه هراز - قره سو بر روی رودخانه لار با سطح حوزه آبریزی به مساحت 675 کیلومتر مربع و با متوسط جریان آب سالانه به میزان 481 میلیون مترمکعب احداث شده است . از نظر جغرافیایی سد لار در فاصله 75 کیلومتری تهران و 100 کیلومتری آمل قرار دارد. این سد از نوع خاکی همگن با ارتفاع 107 متر از پی و 105 متر از کف رودخانه دارای حجم مخزن 960 میلیون متر مکعب می باشد. طول تاج سد 1150 متر و عرض تاج 13 متر است. علیرغم گذشت قریب به سی سال از آبگیری سد لار اهداف اصلی طرح به دلیل فرار آب به طور کامل محقق نگردیده است . محل فرار آب تکیه گاه راست سد می باشد که از سازن دهای آهکی با پتانسیل بالای کارست شدگی تشکیل گردیده و عوامل زمی ن شناسی نظیر فعالیت های آتشفشانی و خردشدگی ناشی از ساختار های تکتونیکی باعث افزایش گذرگاه های جریان آب در آن شده است . بررسی آمار 25 ساله دبی انداز ه گیری شده چشم ههای پایین دست سد ارتباط مستقیم دبی چشمه ها و تراز آب مخزن سد را نشان می دهد. میانگین دبی چشمه ها طی دوره بررسی 8/609 مترمکعب بر ثانیه و بیشینه مقدار اندازه گیری شده 15/602 مترمکعب بر ثانیه بوده اس ت. پراکندگی مشاهده شده دبی چشمه ها در تراز های یکسان آب دریاچه سد حاکی از وابستگی دبی چشمه ها به عوامل محیطی و عدم کارایی کامل آن در تبیین میزان فرار آب سد لار می باشد. به منظور برآوردی دقیق از دبی فرار آب از سد لار انداز ه گیری میزان جریانات ورودی به دریاچه سد و تحلیل بیلان مخزن مورد نیاز است.

کلیدواژه ها:

سد لار ، زمین شناسی ، فرار آب ، کارست ، پایش سد