بازخوانی ویراست حدیقۀ سنائی، به تصحیح محمّدجعفر یاحقّی و مهدی زرقانی

تصحیح و شرح حدیقة‌الحقیقه دشواری‌های بسیاری را در بر دارد. هم باید بر ویژگی‌های محتوایی متن مسلّط بود و هم بر ویژگی‌های زبانی و لفظی آن. در ویراست تازۀ این متنِ مهم آشفتگی‌ها و کاستی‌های فراوانی به چشم می‌خورد که با توجّه به خود متن و قواعد کهن شعر فارسی در مقالۀ پیش رو به اصلاح برخی­ از آن ها پرداخته‌ام. در بسیاری از بیت‌ها وزن دچار اختلال شده‌است. حرکت‌گذاری برخی از بیت‌ها نادرست است. بسیاری از بیت‌ها بد خوانده شده‌است و این بدخوانی در شرح نیز بازتاب یافته‌است. قافیه‌های برخی از بیت‌ها اشکال دارد. دو مصحّح این ویراست که از تشخیص صورت‌های درست بازمانده‌اند برخی از این اشکالات قافیه‌ای را مربوط به سبک شاعری سنائی دانسته‌اند امّا اغلب چنین نیست و با توجّه به اصول شعر کهن فارسی و آگاهی‌های مربوط به تاریخ زبان می‌توان صورت درست برخی از بیت‌ها را یافت و به تحلیل درستی از چگونگی قافیه‌پردازی در آنها دست یافت. در این مقاله بر جنبۀ سخنوری سنائی تأکید ویژه‌ای شده­است و با سند و استدلال آشکار گردیده‌است که اغلب اشکالات قافیه و وزن حدیقه از اشتباه کاتبان و مصحّحان سرچشمه گرفته‌است و نباید آن‌ها را نمودهایی از سبک شعر سنایی به شمار آورد.

کلیدواژه ها:

حدیقة‌الحقیقه ، سنائی غزنوی ، تصحیح متن ، تلفّظ‌های کهن ، شعر کهن فارسی ، درست‌خوانی