روا انگاری رهایی از مخالفت با احکام شرع

رهایی از مخالفت با احکام شرع همواره مورد توجه بوده است. این مسئله در ادیانِ قبل از اسلام نیز مطرح بوده و در قرآن‌‌کریم و روایات، مواردی از راه‌های مشروع و غیرمشروعِ رهایی از مخالفت با احکام رایج در سایر ادیان، گزارش شده است. در متون فقه اسلامی، این مباحث تحت عنوان «فقه‌الحیل» یا «حیله‌های شرعی» بیان شده که برخی از آن‌ها در روایات مورد تأیید ائمۀ معصومین: قرار گرفته و از آنها به‌ عنوان بهترین فرار، که فرار از حرام به حلال و از باطل به حق است، تعبیر شده است. با استفاده از اطلاق این روایات این نتیجه به دست می‌آید که قاعدۀ جاری در این مسئله جواز حیله‌های شرعی است اما از آنجا که حکم خدا قابل تغییر نیست، در مواردی‌که دلیل خاص بر جوازِ حیله‌ای نباشد، می‌توان با استفاده از تغییر موضوع به تغییر حکم شرعی و فرار از حرام به‌سوی حلال رسید؛ زیرا موضوع به منزلۀ علت و سبب حکم است و با تغییر موضوع می‌توان حکم شرعی را تغییر داد.

کلیدواژه ها:

حیله‌های شرعی ، تغییر موضوع ، تغییرحکم ، فرار از حرام