آسیب شناسی کاربرد نظریه‌های مدرن در تدوین درسنامه‌های بلاغی

مقاله­ی حاضر، در صدد است نشان دهد که آسیب شناسیِ درسنامه­های بلاغی(اعم از معانی، بیان و بدیع)، با آسیب­ شناسیِ دیگر درسنامه­ها، تفاوت­های عمده­ای دارد. از جمله­ی این تفاوت­ها، یکی سابقه­ی طولانیِ آگاهیِ محققان و صاحبنظران از کاستی­ها و آشفتگی­های بلاغت سنتی است، و دیگری، کوشش­هایی که در جهت رفع این کاستی­ها بر مبنای معیارها و نظریه­های امروزی (اعم از ادبی و زبان شناختی) به عمل آمده است. در مقاله­ی حاضر استدلال خواهد شد که کاربرد این معیارها و نظریه­ها، نه تنها نتوانسته کاستی­های درسنامه­های بلاغی را برطرف سازد که حتی آن­ها را تشدید کرده و خود، آسیب­ها و کاستی­های تازه­ای را نیز به بار آورده است. این کاستی­ها، که عمدتاً از شیوه­ی نادرستِ کاربرد نظریه­های جدید ناشی شده­اند، عبارت­اند از 1-  غفلت از کارکرد صناعات بلاغی در طبقه بندیِ صناعات بر مبنای معیارهای مدرن 2-  در نظر گرفتن ادبیات به مثابه­ای حوزه­ای مستقل از دیگر حوزه­های زبانی براساس نظریه­های مدرن 3- استفاده از نظریه­های مدرن بر مبنای شباهت­های ظاهری با برخی مباحث قدمایی 4- عدم توجه به مسائل خاص ادبیات و متون ادبی در کاربرد نظریه­های مدرن. پس از بررسیِ این چهار کاستی، در برخی موارد پیشنهادهایی نیز برای تدوین درسنامه­ها­ی بلاغی و شیوه­ی کاربرد نظریه­های مدرن در آن­ها، ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

درسنامه‌های بلاغی ، علم معانی ، بدیع ، کاربردشناسیِ زبان ، کنش گفتار