بررسی شگردهای طنز سیاسی در آثار دهخدا

نز سیاسی نوعی ادب انتقادی و سلاح جامعة روشن فکر با هدف اصلاح و دگرگونی است که هر نوع خشونت و زورگویی را نفی می کند. به دیگر بیان طنز سیاسی هنر نمایش عدم تناسبات سیاسی به شکلی خنده آور به منظور سامان یافتن شرایط است. صورت مکتوب این شیوه از دیر باز در بسیاری از آثار ادبی نمود یافته اما بی تردید دورة مشروطه را باید دورة تکامل طنز سیاسی در تاریخ ادبیات ایران دانست. ادیبان و شاعران بزرگی در متن تحولات این دوره حضور یافتند و زبان گویای هم وطنان خود گشتند که از آن جمله می توان به نام علی اکبر دهخدا اشاره کرد. دهخدا طی حیاتعلمی خود آثار بسیاری از خود بر جای گذاشت که در میان آنها امثال و حکم و دیوان اشعار، مشحون از طنز سیاسی است. در این پژوهش که به شیوة اسنادی تهیه شده است، پس از به دست دادن تعریف طنز به تبیین شگردهای این هنر در آثار یاد شده پرداخته می شود. برونداد این تحقیق حاکی از آن است که تسلط و احاطة دهخدا بر ادبیات به انضمام طبع روان و خلاق این اندیشمند بزرگ، موجب شده تا از غالب شگردهای ادبی نظیر: نقیضه پردازی، تضمین، تشبیهات طنزآمیز، استفاده از ترکیبات متناقض نما، ملمع سرایی، تمثیل، اغراق و ... استفاده کند و همین امر تنوع و به تبع آناثرگذاری بسیاری را در آثار او ایجاد کرده است.

کلیدواژه ها:

طنز سیاسی ، دهخدا ، اقتباس طنز آمیز ، تشبیه طنزآمیز ، متناقض نما ، بزرگ نمایی