واکاوی تضمّن و مراعات نظیر

تضمّن در بخش رابطه های معنایی همراه با ترادف، تضاد و تناسب درکتاب های درسی دوره ی متوسطه ی دوم در بخش قلمرو زبانی مذکور است و مراعات نظیر نیز، در حوزه ی بلاغت بررسی شده است. ذکر این دو مقوله، در دو حوزه ی مختلف، تناقضی را در تبیین جایگاه و تشریح هویّت آنها ایجاد نخواهد کرد امّا در مراحل بعدی تحصیل، به شیوه ی تخصصی، مرزبندی این دو موضوع، مجاورت و مشابهت آنها، مخاطب را به تجزیه و تحلیل واخواهدداشت که بخشی از آن به سابقه ی ذهنی تحصیلی او مربوط خواهدشد که در برخی موارد موجب تردید در انتخاب می گردد که مغایر با اهداف آموزشی است؛ علاوه بر این، بیشتر کتاب های بلاغی و مقالات پژوهشی به مراعات نظیر، اهمّیّت و ارتباط آن با دیگر آرایه ها پرداخته اند و از تحلیل و تبیین تضمّن، به شیوه ی مستقل، غافل مانده اند. هدف این پژوهش تبیین اهمّیّت تضمّن است که هویّت آن با مراعات نظیر و تبیین آن مشخص می شود، پیشنهاد دقّت در بررسی همه جانبه گرایانه کتاب های درسی از سوی مؤلفان و تعیین ارتباط تضمّن به عنوان آرایه ای مغفول با سایر علوم از اهداف دیگر این تحقیق عنوان می شود. پژوهش با استفاده از شیوه ی توصیفی تحلیلی و به روش کتابخانه ای با تأکید بر تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که تضمّن و مراعات نظیر همخوانی دارند و تضمّن در استقلالی ویژه، با علم منطق، معانی، فلسفه و روانشناسی اشتراکاتی دارد. شناخت ظرفیّت های زبانی و کلامی نهفته در علوم گوناگون و ارتباط ناگسستنی آنها با هم و تغییر نگرش مدّرسان نسبت به بررسی صرف آرایه ها از دیگر یافته های این پژوهش است

کلیدواژه ها:

مراعات نظیر ، تضمّن ، منطق ، معانی ، فلسفه ، روانشناسی