نارسایی قاعدۀ تناسب جرم و مجازات در محاربه

هرگاه از اصل تناسب یاد میکنیم این معنا متبادر به ذهن میشود که باید میان پدیدۀ مجرمانه و مجازات توازن و تناسب وجود داشته باشد، بداننحو که هر اندازه جرم با ارزشهای اجتماعی بیشتر ناسازگار باشد نکوهیده تر بوده و باید با مجازات شدیدتری به مقابله با آن برخاست و برعکس هر اندازه رفتار مجرمانه بر روی جامعه و فرد یا افراد بزه دیده اثر کمتری داشت، لاجرم با مجازات خفیف تری بدان پاسخ داده شود. اصل تناسب از قواعد اساسی در حقوق جزای اسلامی نیز به شمار می آید و آیۀ شریفۀ 194 سوره بقره که تقاص و معامله به مثل را به انسانها امر و توصیه میکند، نمونۀ بارز این توجه و اهتمام است. هرچند همگونی و تناسب بین پدیدۀ مجرمانه و نهاد مجازات، که از قضا با یکدیگر تفاوت ماهوی دارند، به معنای واقعی کلمه شاید کمی خیال پردازانه باشد لیکن نادیده گرفتن آن نیز نتایج زیانباری به دنبال خواهد داشت. نارسایی قاعدۀ تناسب در جرم محاربه و افساد فی الارض و قواعد حقوقی مرتبط با آن از جمله شروع به جرم و معاونت در جرم بسیار به چشم میآید که در این پژوهش به تبیین این نارسایی ها پرداخته ایم.