مطالعه رودخانه های کردآباد و شیت در استان زنجان و بررسی پتانسیل و استعداد آبزی پروری در آنها

بمنظور آگاهی از توان تولید و بهره برداری بهینه از منابع آبهای جاری استان زنجان و ترسیم دورنمای فعالیت آبزی پروری، پتانسیل آبزی پروری رودخانه های شیت و کرد آباد واقع در شهرستان طارم بمدت یکسال مورد بررسی قرار گرفتند. در این راستا 4 و 3 ایستگاه مطالعاتی به ترتیب در رودخانه های شیت و کردآباد انتخاب و عوامل فیزیکی و شیمیایی آب و نیز فون ماکرو بنتیک بعنوان اصلی ترین جز شاخص بیولوژیک حد اکثر در هر فصل دو بار نمونه برداری و بررسی شدند. فون ماهیان رودخانه های مزبور نیز در دو مرحله صید و شناسایی گردید. تقریبا تمامی پارامترهای کیفیتی آب (اکسیژن، دما، ‭pH ‬، مواد مغذی، آمونیاک، ‭BOD‬5 و . . . ) اندازه گیری شده در هر دو رودخانه، در حد مطلوب برای پرورش ماهیان سردآبی قرار داشته اند. آنالیز واریانس داده های هیدروشیمی در سطح اطمینان %‮‭95‬ نشان داد که فقط دو پارامتر سختی کل و هدایت الکتریکی در ایستگاههای انتهایی با ایستگاه اول تفاوت معنی داری دارد که البته در غالب اوقات مقادیر این عوامل بیشتر از حد مجاز برای آبزی پروری نبوده است. انتقال باقیمانده سموم و کودهای شیمیایی مصرفی در باغات و مزارع حاشیه و زهکشهای پساب خانگی که مشرف به رودخانه ها می باشند، بی شک بر تغییرات این عوامل تاثیر گذارند. در این مدت ‮‭26‬خانواده از ‮‭11‬ راسته و ‮‭38‬ خانواده از ‮‭12‬ راسته موجودات بنتیک به تر تیب در رودخانه های کردآباد و شیت مورد شناسایی قرار گرفتند که غالب آنها متعلق به لارو حشرات آبزی بوده اند. برخی شاخص های ساختار جمعیتی محاسبه شده و نیز شاخص زیستی هیلسنهوف برای جمعیت ماکروبنتوز نشانگر وضعیت کیفیتی خوب تاخیلی خوب در این رودخانه ها بوده است. همچنین در رودخانه شیت یک گونه ودر رودخانه کردآباد 5 گونه از ماهیان شناسایی شدند که چهار گونه بومی و یک گونه(قزل آلای رنگین کمان) غیر بومی بوده است. با وجود شرایط کیفی مناسب آب، عواملی مانند کمیت آب، کاربری کشاورزی زمینهای حاشیه، شیب تند در اکثر مسیر رودخانه و در نتیجه نبود زمینهای بایر ، عدم دسترسی به زیر ساختهای اساسی نظیر جاده و برق در اکثر مناطق و نیز عدم مقبولیت برداشت و دستکاری آب برای آبزی پروری از سوی ساکنین روستای شیت، از موانع اصلی محدود کننده فعالیت آبزی پروری در رودخانه شیت می باشند. با این وجود 2 کیلومتر اولیه مسیر از سرمنشا بعلت نزدیکی به جاده ،شیب ملایم دره رودخانه و وجود اندک زمین بایر شرایط احداث یک کارگاه پرورش ماهی تا ‮‭15‬ تن را دارا می باشد. رودخانه کردآباد نیز وضعیت مشابهی دارد یعنی شرایط کیفیتی آب بخصوص در مناطق بالا دست برای پرورش قزل آلا بسیار مناسب می باشد. در 2 کیلومتر اولیه این رودخانه نیز بعلت وجود زمینهای بلا استفاده و نیز نزدیکی به در یاچه طبیعی کردآباد بعنوان یک منبع آبی قابل دسترس، امکان تولید تا ‮‭75‬ تن ماهیان سردآبی را در غالب 2 یا 3 کارگاه دارا می باشد. البته بعلت محدودیت زمین، بافت خاک و آب مصرفی بالا، با وجود برقراری شرایط اقلیمی مناسب منطقه کردآباد، عملا امکان پرورش تجاری ماهیان گرم آبی در این منطقه وجود ندارد . کلمات کلیدی: آبهای جاری، آبزی پروری، بیمهره گان کفزی، فیزیکی وشیمیایی، قزل آلای رنگین کمان