تعیین مقیاس بزرگی ریشتر ML و MW در فلات ایران بااستفاده از شتابنگاشت ها

اطلاعات قابل ملاحظه حرکات قوی زمینلرزه‌های ثبت شده به وسیله شبکه شتابنگاری ایران، این فرصت را فراهم ساخته است تا با بررسی این داده‌ها روابطی برای تعیین و گزارش روزمره بزرگی محلی، ML، و بزرگی ممانی، MW، تعیین گردد. داده‌ها شامل حدود 1340 شتاب‌نگاشت ثبت شده به وسیله حدود 300 زمینلرزه با بزرگی بیش از 0/4 می‌باشد. تعیین مقیاس بزرگی محلی، ML، مبتنی بر سنتز لرزه‌نگاشت‌های افقی وود-اندرسون می‌باشد. برای ارزیابی تابع کاهیدگی در فلات ایران و سه ناحیه عمده لرزه‌خیز شرق، شمال و زاگرس، از روش مونت کارلو استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهند که منحنی‌های کاهیدگی، در تمام نواحی، به صورت توابع سه تکه‌ای برحسب فاصله می‌باشند. به عنوان مثال، برای فلات ایران، دامنه امواج در فاصله رومرکز کمتر از 65 کیلومتر به مقدار جزئی کمتر از کاهیده می‌شود. در فاصله بین 65 تا 107 کیلومتر از کانون زمینلرزه‌ها، دامنه امواج تقریبا ثابت باقی ماند، و در فاصله بین 107 تا 200 کیلومتر، دامنه به صورت کاهش می‌یابد. سعی شده است، با جداسازی شتابنگاشت‌های ثبت شده در پایگاه‌ها با شرایط ساختگاهی متخلف زمینشناختی، مقیاس بزرگی محلی، ML، مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به مطالعات ژئوفیزیکی در تعداد و در حد کمی از پایگاه‌ها انجام شده و نیز شرایط بسیاری از پایگاههای نامعلوم و یا تنها با استفاده از نقشه‌های زمینشناختی و یا بازدیدهای محلی، گزارش شده است. از این رو بررسی ML برای شرایط ساختگاهی مختلف نتایج قابل اعتمادی را ارائه نمی‌کند. با این حال، مقیاس ML با تفکیک شرایط پایگاه‌ها به دو دسته سنگ (نوع I و II) و خاک (نوع III و IV) نشان می‌دهد که تفاوت ML در بین این دسته بسیار کم و در حدود 1/0 می‌باشد که با توجه به کمبود اطلاعات مربوط به شرایط ساختگاهی پایگاه‌ها شتابنگاری دارای اعتبار آماری قابل توجهی نیست. برای تعیین مقیاس بزرگی ممانی، MW، روش عینی به کار گرفته شده است. آزمایش بر روی پنجره‌های زمانی مختلف نشان می‌دهد که انتخاب پنجره زمانی موج S، بهترین همبستگی را، بین مقادیر MW به دست آمده به وسیله شتاب‌نگاشت‌ها و مقادیر MW گزارش شده به وسیله مراکز بین‌المللی به دست می‌دهد. ولی با اینحال، برای سادگی عمل جهت تعیین روزمرّه MW پیشنهاد می‌شود تا از تمام طول زمان نگاشت‌ها، از ابتدای موج P تا انتهای رکوردها، استفاده شود. مقایسه بین بزرگی محلی، ML، و بزرگی ممانی، MW، نشان می‌دهد که برای زمینلرزه‌های بزرگتر از حدود 0/6 مقیاس ML به تدریج به صورت اشباع در آمده و در نتیجه مقادیری کمتر از MW به دست می‌دهند. برعکس، برای زمینلرزه‌های کوچکتر، مقادیر ML بیش از MW می‌شود. تفاوت بین مقادیر این دو مقیاس در بزرگی‌های مختلف، به طور عمده، ناشی از تفاوت در محتوای فرکانسی امواجی است که در تعیین این دو مقیاس به کار می‌روند.

کلیدواژه ها:

زمین لرزه ، مقیاس ، شتابنگاشت