رهنمودهای طراحی معماری مراکز خدماتی روزانه سالمندان

در طول قرن بیستم ، نسبت جمعیت افراد 60 سال به بالا بر اثر همگرایی دو روند اصلی کاهش میزان تولد و بهبود شرایط بهداشتی و افزایش امید به زندگی در تمام کشورهای دنیا افزایش یافت. درسال 1385، از حدود690 میلیون سالمند جهان، 5 میلیون وصد و بیست هزار نفر آنان در ایران زندگی می‌کردند که 3/7 جمعیت کل کشور را شامل می‌شده است. پیش بینی می‌شود که تا سال 2050، یک چهارم جمعیت کشور را سالمندان تشکیل دهند. این امر هشداری است که ضرورت توجه و برنامه‌ریزی بدان را ایجاب کرده و فراهم آوردن شرایط و امکانات بیشتر برای زندگی این افراد اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند زیرا اگر از هم اکنون به فکر برنامه ریزی برای سالمندان نباشیم تا 20 سال آینده با بحران جمعیت سالمندی مواجه خواهیم بود. از سوی دیگر، همه افراد بدون در نظر گرفتن رده سنی، تمایل دارند که زندگی خود را به بهترین نحو با فعالیتهای روزانه و لذت بردن از آنچه آنان را شادمان می‌کند سپری کنند. هیج‌کس نمی‌خواهد با ابتلا به انواع بیماری‌ها، زمین‌گیر شده و یا سربار دیگران شود. بنابراین خوب زندگی کردن در دوران سالمندی بسیار مهم‌تر از طولانی زندگی کردن است. تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که سالمندان ساکن در آسایشگاههای سالمندی دچار نوعی "روزمرگی" شدید هستند و این امر، بی‌تفاوتی گسترده‌ای را نسبت به محیط برای سالمندان بوجود می‌آورد. این امر باعث می‌شود که سالمندان در بیشتر موارد به سبب جبر شرایط نامناسب از توانایی‌های خودفاصله گرفته و منزوی‌تر ‌شوند و به علت عدم استفاده از حواس و توانایی‌های موجود، حواس و توانایی‌هایشان رو به کاستی و ضعف گذاشته و تحلیل رود. در حال حاضر، بیش از صدها مرکز خدمات روزانه سالمندان در جهان به فعالیت می‌پردازند. این مجموعه‌ها بیشتر توسط افرادی که در منازل خودشان زندگی می‌کنند مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما در بعضی موارد، افرادی که در خانه‌های سالمندان یا در بیمارستانها هستند نیز از آنها استفاده می‌کنند. مراکز خدمات روزانه سالمندان، ضمن فراهم ساختن امکاناتی برای انجام فعالیتهای روزانه باعث ایجاد خلاقیت، استقلال و بازگشت اعتماد به نفس از دست رفته در سالمندان شده و و برای افرادی که در منزل خودشان زندگی می‌کنند، بسیار مناسب است. در ایران با وجود اینکه تعداد خانواده‌های زیادی هستند که می‌توانند از امکانات مراکز خدمات روزانه بهره‌گیرند، اما بسیاری از آنها اطلاعی درباره عملکرد و یا حتی وجود چنین مراکزی ندارند. بی تردید در حالی‌که این مراکز در اکثر شهرهای کشور ناشناخته می‌باشند، لازم است شناسایی نقش فعال و مؤثر مراکز نگهداری روزانه که براساس زندگی جمعی بنا نهاده شده‌اند گسترده‌تر شود. در این کتاب ضمن پرداختن به مشکلات و محدودیتهای دوره سالمندی در زمینه‌های گوناگون فیزیکی و اجتماعی، به بررسی لزوم ایجاد مراکز خدماتی روزانه سالمندان پرداخته و به ارائه رهنمودهای طراحی این گونه مراکز پرداخته خواهد شد.

کلیدواژه ها:

طراحی ، معماری ، سالمندان ، مرکز خدمات روزانه