بررسی بازار بیمه عراق

حضور گسترده ایرانی ها در عراق، اشتراکات دینی و فرهنگی و حمایت های سیاسی ایران از دولت این کشور، زمینه بسیار مناسبی را برای افزایش مناسبات تجاری ایجاد کرده است. یکی از زمینه های مناسب در این زمینه، صنعت بیمه است و بر این مبنا، این مطالعه بر شناخت بازار بیمه عراق به عنوان یک مستند انگیزشی برای تقویت صادرات خدمات بیمه ای به آن کشور متمرکز شده است. 
در این تحقیق، بر اساس مستندات موجود و مصاحبه های انجام شده با افراد ذی صلاح، ابتدا کلیاتی در خصوص کشور عراق بیان شده و سپس ریسک کشوری عراق مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه، ساختار صنعت بیمه عراق مشتمل بر قوانین و مقررات، نهاد ناظر و عمده بازیگران این صنعت مورد ارزیابی قرار گرفته است. پس از آن، بازار بیمه عراق، پیشینه حضور صنعت بیمه ایران در عراق و چشم انداز توسعه حضور بیمه گران ایرانی در عراق مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در انتها نیز به منظور روشن تر شدن فضای فعالیت بیمه ای برای بیمه گران ایرانی در عراق، قانون بیمه عراق و همچنین برخی بخشنامههای پیوست و قوانین مرتبط دیگر ترجمه شده و به عنوان پیوست هایی مجزا به طرح اضافه شده است.بسیاری از بیمه گران، به دلایلی هم چون بروز جنگ و ناامنی، شدت بالای ریسک های موجود در عراق و مواردی از این دست، فعالیت بیمه ای در عراق را مناسب نمی دانند، اما بر مبنای آنچه که در این تحقیق حاصل شد، می توان نتیجه گرفت که بازار بیمه عراق بکر و دارای پتانسیل بسیار بالا برای ارایه خدمات بیمه ای است. نیازهای بیمه ای عراقی ها در شرایط ثبات سیاسی و امنیت پایدار (مانند شرایطی که قبلا در اقلیم کردستان حاکم بود)، با نیازهای بیمه ای در شرایط بروز ناامنی، تشدید تروریسم یا جنگ داخلی و شرایطی مانند امروز، متفاوت بوده و بیمه گر مایل به حضور در بازار عراق باید بتواند این نیازها را شناسایی و تفکیک کرده و متناسب با شرایط موجود در هر زمان و مکان، خدمات بیمه ای خود را ارایه دهد. به طور کلی می توان گفت که در شرایط ثبات امنیتی، پوشش های بیمه ای مربوط به فعالیت های اقتصادی (بیمه های اموال و مسیولیت) پتانسیل بالاتری دارند و در شرایط ناامنی، بیمه نامه های اشخاص (زندگی و درمان) و بیمه های اجتماعی پتانسیل بالاتری برای فروش و کسب سود دارند. شایان ذکر است که با توجه به درآمدهای نفتی عراق و توزیع آن به انحای مختلف بین مردم عراق، در مواردی که خدمات مناسب با نیاز بیمه ای ارایه شود، قدرت خرید بیمه وجود داشته و با توجه به ساختارهای اداری آن، امکان ارایه انواع پوشش های بیمه درمان و حتی برخی بیمه های عمر به صورت گروهی و در قالب عقد قرارداد با کارفرمایان و بیمه شدگان وابسته به دستگاه ها و شرکت های مختلف دولتی آن کشور وجود دارد. البته این امر مستلزم تاسیس یکسری ساختارها و ترتیبات اداری توسط بیمه گران است که در صورت همکاری بیمه گران ایرانی در این زمینه، می تواند موفقیت آمیز باشد. در مجموع، جهت حضور پررنگ تر و موثرتر صنعت بیمه ایران جهت فروش و ارایه خدمات در بازار عراق با توجه به طرح انجام شده، پیشنهادات ذیل ارایه می گردد: 
1- پیشنهاد می شود صنعت بیمه ایران با ارایه یک مدل همکاری به صورت مشارکت، کنسرسیوم یا هماهنگی رفتاری، استراتژی و برنامه ریزی های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدتی را در قالب یک برنامه راهبردی جامع برای ارایه خدمات بیمه ای در عراق تدوین کرده و در قالب همکاری تیمی، هر کدام از بیمه گران پیشبرد بخشی از اجزای آن برنامه یا برنامه های توسعه صادرات خدمات بیمه ای را بر عهده گیرند. 
2- ارایه یک برنامه راهبردی بایستی از ویژگی های ذیل برخوردار باشد:
1) انعطاف پذیری برنامه متناسب با شرایط خاص کشور عراق در برهه های زمانی مختلف را داشته باشد؛
2) بایستی انواع شیوه های مختلف حضور بیمه گران ایرانی، اعم از تاسیس شعبه یا نمایندگی مستقیم، تاسیس شرکت های پوششی و امثال آن را مدنظر قرار دهد و خصوصا در زمینه هایی مانند پرداخت خسارت، ارزیابی خسارت و واگذاری نمایندگی فروش یا ارایه خدمات جبرانی، از پتانسیل های بومی عراق در راستای نفوذ بیشتر در این کشور استفاده کند.
3- با توجه به سازوکار مدیریت ریسک شرکت های بیمه و لزوم واگذاری اتکایی پرتفوی ریسک های پذیرش شده توسط شرکت های بیمه مستقیم، ضرورت دارد که بیمه مرکزی، هم به عنوان نهاد ناظر و هم به عنوان بیمه گر اتکایی اصلی در کشور، تمهیدات لازم برای حصول اطمینان از قبولی اتکایی ریسک های پذیرش شده در بازار بیمه عراق را در چارچوب اصول بیمه ای فراهم نماید..
4- با توجه به امنیت نسبتا بالاتر اقلیم کردستان عراق، پیشنهاد می شود بیمه گران ایرانی که قصد ورود به بازار بیمه عراق را دارند، فعالیت خود را از این منطقه شروع کنند که با ریسک های کمتر و استانداردتری نسبت به دیگر مناطق کشور عراق روبرو است و در ادامه با شناخت بیشتری که از موقعیت سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کشور عراق پیدا می کنند، تعداد شعب و نمایندگی های خود را در دیگر شهرهای آن بسط و گسترش دهند و سهم بازار بیمه خود را افزایش داده و حضور خود در آن بازار را تثبیت نمایند.
5- برای آشنایی بیشتر بیمه گران ایرانی با فعالیت در بازار عراق و اطلاع از الزامات کلی و ترتیبات قانونی فعالیت در آن، قانون بیمه عراق و برخی مقررات متعاقب آن همراه با قانون سرمایه گذاری خارجی در اقلیم کردستان ترجمه و پیوست تحقیق شده است که به نظر می رسد چشم انداز مناسبی برای شروع و توسعه فعالیت شرکت های بیمه ایرانی در عراق به دست می دهد.