راهبردهای طراحی مسکونی در بافت فرسوده در بخشی از منطقه 21 تهران

در پژوهش حاضر پرسش آن است که چه راهبردهایی در طراحی دانه های مسکونی در بافتهای فرسوده ولی واجد ارزش لحاظ شوند تا ارزش های مورد نظر تا حد ممکن حفظ شوند. موردپژوهی حاضر، محله کوشک به عنوان بخشی از محله ی لاله زار تهران مورد بررسی قرار می مصاحبه عمیق با تعدادی از اهالی خردمحله ی کوشک شامل 30 نفر ( 10 زن و 20 مرد) صورت پذیرفته است. همچنین، سعی در ثبت رفتارها و نیازهای آنها در ارتباط با دانه های مسکونی و همچنین تشخیص ارزش های زمینه از طریق حضور مداوم در زمینه تا حد اشباع نظری انجام شده است. جهت تکمیل یافته های میدانی از نرم افزارهای تحلیلگر کمکی برای یافتن قاعده های موجود استفاده شده است. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی است که در دو بخش میدانی و کتابخانه ای انجام شده است. از یافته های تحقیق حاضر میتوان به احصای دو دسته ارزش های کالبدی و غیرکالبدی در خرد محله کوشک اشاره کرد. ارزش های کالبدی خردمحله؛ وابسته به دانه های مسکونی قدیم تر محله باز می گردد که عبارتند از: الگوی پر و خالی مناسب (لزوم وجود عرصه باز، بسته و نیم باز در دانه های مسکونی)، تراکم مناسب (دو-سه طبقه) ساخت و ساز و جداره های با مقیاس انسانی و دوری از محصوریت بالا، وجود عرصه های محسوس همسایگی، وجود درختان کهنسال و امکان ایجاد سایه مضاعف در پناه ورودی ها و ایوان های خانه ها در طول گذرها و .... از ارزشهای غیرکالبدی خردمحله مورد نظر می توان به موارد زیر اشاره کرد: پیادهمداری و خصوصی بودن گذرها در گذشته، مناسبات اجتماعی پایدار همسایگان قدیمی، وجود قلمروهای اجتماعی همسایگی، وجود دانه های تجاری اندک اما مفید برای رفع نیازهای روزمره اهالی محله و ... این در حالیست که در ساخت و سازهای جدید مسکونی در خردمحله موجود؛ توجهی موثر به ارزش های یاد شده صورت نگرفته است و به واسطه تجمیع جند پلاک؛ احجام مکعبی میان مرتبه (6-7 طبقه) بدون رعایت عرصه باز و نیم باز و تنها با استفاده از عرصه بسته و با اولویت عبور و مرور اتومبیل در آنجا احداث شده اند . نتیجه تحقیق حاضر آنست که راهبردهای طراحی دانه های جدید به حفظ قاعده های برآمده از ارزش هایی که از آنها یاد شد تعلق بگیرد و از قاعده های نوظهور منافی با آنها با مشارکت اهالی، روی برگردانده شود.

کلیدواژه ها:

راهبرد طراحی ، خانه ، بافت های فرسوده ، منطقه 92 تهران