آینده پژوهی: دانشی غربی

آینده پژوهی به عنوان یک رشته علمی، عمر کوتاهی دارد؛ از این رو، هنوز نظرهای واگرایی درباره هویت آن ابراز می شود. در مقاله حاضر، نشان داده شده است که مولفه های فکری این دانش به طور عمده غربی هستند. هدف اصلی مقاله تحلیل بنیادین آینده پژوهی به منظور شناسایی زیرساخت های فکری و اندیشه ای این دانش است، تا بتوان بسترهای مناسبی برای اسلامی سازی آینده پژوهی فراهم کرد. آینده پژوهی در گرایش ها و تعلقات مفهومی، اندیشه ها و نگرش ها، و روش های خود، صبغه غربی آشکاری دارد. با توجه به بنیادین بودن این موضوع و ضرورت نگاه فلسفی، افزون بر روش تحلیل محتوا و ابزار مصاحبه ، استدلال های فلسفی و تاملات روش شناختی نیز به کار گرفته شده است و برای تشریح موضوع آینده پژوهی، بخشی از دلایل غربی بودن آینده پژوهی به اختصار بیان شده است. مکمل این دلایل، سیر فکری و علمی اندیشه های آینده پژوهان بزرگ و تاثیرگذار غربی است. به همین منظور، سه اندیشمند بزرگ به نام های آلوین تافلر، دانیل بل و وندل بل، برای موردکاوی انتخاب شده اند. دستاوردهای مقاله حاضر نشان داد آینده پژوهی را می توان با صفت غربی موصوف کرد و با توجه به ارزش بنیان بودن این دانش، و ضرورت توجه به بافتارهای فرهنگی جامعه، تصریح می شود آینده پژوهی دست کم در جوامع غیرغربی نیازمند بدیل اندیشی است.

کلیدواژه ها:

آینده پژوهی اسلامی ، آینده پژوهی ، دانش غربی ، رویکرد تکاملی و فناورانه