تحلیل جریان های گرانشی رسوبی با نگرشی ویژه بر توربیدایت ها

جریان های گرانشی رسوبی بر اساس ترکیب پنج شاخص غلظت رسوبات، مکانیسم تامین رسوبات، حالت جریان (خطی یا آشفته)، نوع جریان و تغییر شکل آن طبقه بندی می شوند. این نوع جریان ها از سیال های نیوتونی (نظیر جریان توربیدایتی) و یا از سیال های غیر نیوتونی (نظیر جریان خرده دار) تشکیل شده است. با این وجود، شناسایی نوع و تغییر شکل جریان توسط بررسی نهشته های آن ها به راحتی امکان پذیر نیست. اگرچه با قطعیت برخی سنگ ها جز توربیدایت ها و برخی دیگر جز دبریت ها (نهشته های خرده دار) طبقه بندی می شوند، حالت حد واسطی از این نوع سنگ ها تحت عنوان دنسیت ها (نهشته های جریان متراکم) نیز وجود دارد. دنسیت ها ویژگی های دوگانه توربیدایت ها و دبریت ها را از خود نشان می دهند. دنسیت ها دارای حالت ترکیبی سیال های نیوتونی و غیر نیوتونی هستند. واژه گراویت برای تمام نهشته های گرانشی رسوبی بدون در نظر گرفتن محیط رسوبی شان به کار برده می شود. امروزه، جریان های توربیدایتی برای جریان های گرانشی رسوبی نیوتونی به کار گرفته می شود. این نوع جریان های نیوتونی برخلاف سایر جریان ها به علت سقوط و رسوب متفاوت ذرات از بخش تحتانی تا بخش فوقانی رسوبات دارای دانه بندی تدریجی می باشند (نظیر توالی بوما). سیستم های توربیدایتی بر مبنای اندازه ذرات (غنی از گل، غنی از گل/ماسه، غنی از ماسه و غنی از گراول)، ترکیب رسوب (توربیدایت آهکی و توربیدایت آواری) و سیستم تغذیه کننده (مخروط زیر دریایی با منشا نقطه ای، رمپ با منشا چند گانه و پیشانی شیب با منشا خطی) طبقه بندی می شوند. سیستم های توربیدایتی غنی از گل دانه ریز عمدتا در حوضه های با ورودی رودخانه ای بزرگ ایجاد می شوند. می توان از نهشته های توربیدایتی آهکی در ایران از سازند های پابده و سروک (حوضه زاگرس) و توربیدایت های آواری از بخش آواری سازند امیران و نهشته های آواری میوسن نام برد.

کلیدواژه ها:

جریان های گرانشی رسوبی ، توربیدایت ، دنسیت ، دبریت ، گراویت