نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات بر رویکردهای مناسب سازی خدمات شهری

معلولیت تاثیرات قابل توجهی بر کیفیت فعالیت های روزانه افراد دارد که دلایل آن را میتوان به دو گروه تقفسیم کرد: الف) کاهش توانایی حرکت فرد؛ ب) محدودیت های محیط پیرامون. آنچه در هر دو گروه مشترک است مساله دسترسی است. امروزه پیشرفت های حاصل شده در ساخت وسایل کمکی وجانشین (اروتز و پروتز) بهبود قابل توجهی در توانایی های حرکتی فرد معلول را در پی داشته است، اما استفاده از این وسایل، وجود بستر مناسب در محیط پیرامون و فضای شهری را طلب می نماید. به همین دلیل، توجه به مناسب سازی فضای شهری نه تنها فرصت مناسبی برای حضور معلولین در جامعه را مهعیا می سازد، بلکه تثایر قابل توجهی بر کارآیی وسایل کمکی دارد. در این خصوص عموم کشورهای توسعه یافته ضمن توجه به این موضوع، تلاش های قابل ملاحظه ای را در راستای مناسب سازی محیط زندگی، خصوصا در بخش مسکن و فضاهای عمومی شهر داشته انأ، که از آن جملهمی توان به تدوین قوانین و مقررات شهر سازی و مسکن برای معلولین اشاره داشت. کشور ما نیز این موضوع مستثنی نبوده و مضاف بر آن، توجه به ایثارگران به عنوان ارزش های والای جمهوری اسلامی مسئولیت متولیان و جامعه را دو چندان ساخته است. تدوین «ضوابط و مقررات شهر سازی و معماری برای افراد معلول جسمی – حرکتی» از جمله اقدامات انجام شده است که به طور مشخص هدف از تدوین آن «برنامه ریزی و طراحی برای تسهیل حرکت معلولین در سطح شهر» ذکر شده است. به طور عمومی این ضوابط و مقررات سعی در تسهیل تردد، افزایش دسترسی معلولین به خدمات عمومی شهری و افزایش استقلال در فعالیت های روزانه ایشان – با در نظر گرفتن تمهیداتی در فضای کالبدی – دارد. با در نظر گرفتن این نکته که هدف اصلی مناسب سازی فضای شهری، افزایش امکان دسترسی افراد معلول به تسهیلات و خدمات شهری است، شاید توجه به مساله فناوری اطلاعات و ارتباطات و تاثیری که اینموضوع بر ساختار فضایی شهر دارد بتواند کمک زیادی به افزایش کارایی فعالیت های مرتبط با متاسب سازی فضای شهری و رسیدن به اهداف مورد نظر بنماید. امروزه رشد استفاده از سیستم های ارتابط از راه دور نه تنها حوزه نفوذ محل کار وزندگی مردم را افزایش داده، بلکه عملا خصوصیات فعالیت هایی را که در خانه و محل کار رخ می دهند نیز تغییر داده است؛ به گونه ای که ارتباط از راه دور زندگی روزمره شهری را دگرگون کرده و خانه را به عنوان انشعاباتی از دفتر کار، فروشگاهی بزرگ یا کلاس درس در آورده است. فناوری اطلاعات منجر به تغییر قابل توجهی در معانی فضا، مکان، فاصله و زمان به عنوان عوامل موثر «دسترسی» گردیده است. اگر تاکنون فضای واقعی (فیزیکی) هدف برنامه ریزی فضایی و مناسب سازی محیط شهری بوده است. امروزه توجه به فضای مجازی از بایدهای یک برنامه ریزی و مدیریت موفق در امور مناسب سازی، برنامه ریزی و طراحی شهری است. فضای مجازی که توسط فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) گشوده شده است. شاید هنوز به اندازه فضای کالبدی شهری مانوس نباشد، لکن تاثیری را که بر تغییر الگوهای رفتاری شهروندان داشته است، نمی توان نادیده گرفت . تغییر الگوی رفتاری به معنی تغییر میزان مطلوبیت ناشی از استفاده از فضای کالبدی و همچنین تغییر نحوه دسترسی به خدمات شهری است.

کلیدواژه ها:

فناوری اطلاعات ، مناسب سازی ، مکان گزینی ، خدمات شهری ، تحرک شهری ، فاصله فیزیکی ، دسترسی ، فضای مجازی