مناسب سازی باغ های تاریخی، جهت دسترسی کم توان جسمی

باغ های تاریخی، که از انواع فضاهای باز شهری محسوب می گردند، واجد اثار کالبدی یا ارتباط با مفهوم تاریخی هستند. این باغ ها یا متعلق به دوره های متعدد تاریخی هستند، یا ساخته دست معماری شناخته شده و معروف می باشند و یا با شخصیت های تاریخی و مشاهیر آن سرزمین در راتباط هستند. باغ های تاریخی می توانند به صورت مستقیم با یک بنای تاریخی خصوصی یا عمومی، ارتباط مستقیمی داشته باشند و یا صرفا از یک فضای باز همومی، محصور در داخل بافت شهری تشکیل شوند. با وجود آنکه تمهیدات به کار گرفته شده در بناهای عمومی و اختصاصی سنتی، خاکی از هوشمندی، پشتکار، صرفه جویی و هنر گذشتگان است، یکی از اولین پرسشهایی است که در مواجهه با این آثار به ذهن خطور می کند در نحوه ارتباطات عمومی و افقی آنها نهفته است. ارتفاع بلند پله ها (گاهی تا 60 سانتی متر )، تعداد زیاد آنها، فقدان نرده های حفاظتی در پرتگاه ها، وجود موانع متعدد در معابر و … از جمله مواردی است که با معیارهای امروزین، دشواری هایی را دردسترسی به آنها ایجاد کرده است. در ضرورت دستیابی عموم مردم به ثروت های تاریخی، منشور بین المللی جهانگردی فرهنگی (1999) ذیل ماده 1:1 چنین می گوید: میراث طبیعی و فرهنگی منبعی مادی و معنوی است که شکل توسعه تاریخی را روایت میکند ونقش بسیار مهمی در زندگی مدرن دارد. از این رو باید به لحاظ فیزیکی، فکری یا احساسی قابل حصول برای عموم مردم باشد. این منشور در ماده 2 بر سنجش حدود دگرگونی های قابل قبول، قبل از اجرای طرح های توسعه در محدوده های تاریخی، تاکید می کند. د رعین حال، ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی و حرکتی، مصوب سال 1378 شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، به صراحت در خصوص رفع موانع در فضاهای عمومی سخن می راند، اگرچه این ضوابط در خصوص شرایط ویژه بناها، بافتها، محوطه ها و باغ های تاریخی سکوت کرده است. مقاله حاضر با هدف شفاف سازی جنبه های مختلف مناسب سازی باغ های تاریخی نگاشته شده است. این نوشتار از یک سو با معیارهای حفاظت از دارایی های تاریخی مواجه است (که دیدگاهی اساس کالبد محور است) و از سوی دیگر با معیارهای مناسب سازی (که بنا بر اعتقاد رایج امری کاملا عملکرد محور است) سر و کار دارد و تلاش دارد تا فرآیندی مناسب را در زمینه روش شناسی و متدولوژی طراحی دسترسی در باغ های تاریخی احیا شده ارائه کند.

کلیدواژه ها:

احیا ، حفاظت ، توان بخشی ، باغ های تاریخی ، دسترسی ، معلولین ، مناسب سازی