تاثیر تنش آبی بر اندام های هوایی، ریشه و عملکرد گندم دوروم (.Triticum durum Desf) در کشت مخلوط ژنوتیپ ها

به منظور بررسی تاثیر تنش آبی بر اندام های هوایی، ریشه و عملکرد گندم دوروم در کشت مخلوط ژنوتیپ ها، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز در سال 97-96 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی با استفاده از مخلوط ارقام و لاین ها شامل: شبرنگ، بهرنگ و لاین های DW-92-4 و DW-94-14 به صورت کشت خالص و کشت مخلوط ژنوتیپ ها در ترکیب های دوتایی و چهارتایی بودند. تیمار تنش شامل دو سطح (آبیاری نرمال و تنش آبی) بر مخلوط ژنوتیپ ها اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش و سیستم های کشت و اثر متقابل تنش×سیستم های کشت بر عملکرد دانه معنی دار بود (p≤0.01). مقایسه میانگین اثر متقابل نشان داد که بیشترین عملکرد دانه مربوط به ترکیب کشت مخلوط شبرنگ + بهرنگ (8.75 گرم در بوته) در شرایط آبیاری نرمال و کمترین آن نیز مربوط به ترتیب کشت خالص DW-92-4 با میانگین 1.1 گرم در بوته که با تیمار کشت مخلوط DW-92-4 و DW-94-14 با میانگین 1.20 گرم، کشت خالص بهرنگ با میانگین 1.25 گرم، کشت مخلوط بهرنگ+DW-92-4 با میانگین 1.25، کشت خالص شبرنگ با میانگین 45/1، کشت خالص DW-94-14 با میانگین 50/1، کشت مخلوط چهار ژنوتیپ DW-92-4 و DW-94-14+شبرنگ+بهرنگ با میانگین 1.75، کشت مخلوط شبرنگ+ بهرنگ با میانگین 2.35 (در شرایط تنش آبی) و کشت مخلوط شبرنگ+DW-94-14 با میانگین 1.45 (در شرایط آبیاری نرمال) اختلاف آماری معنی داری نداشت. بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار بین عملکرد دانه با ارتفاع گیاه و وزن هزار دانه و طول برگ به ترتیب **r=0.443 و **0.434=r و *0.312=r مشاهده شد. به طورکلی، نتایج به دست آمده نشان دهنده این است که کشت مخلوط دو ژنوتیپ شبرنگ+بهرنگ در شرایط آبیاری نرمال نسبت به کشت خالص یک ژنوتیپ در شرایط تنش آبی از عملکرد دانه بالاتری برخوردار بود. همچنین، بیشترین عملکرد در حالت تنش آبی به کشت مخلوط شبرنگ+ DW-92-4 اختصاص یافت.

کلیدواژه ها:

تنش خشکی ، تنوع ژنتیکی ، عملکرد دانه ، مخلوط ارقام ، نسبت ریشه به اندام هوایی