طراحی فضای سبز عامل تاثیرگزار بر کیفیت زیستی شهرها

انسان هنگامی که برای نخستین باز چشم به دنیای خلقت گشود، خود را در دل طبیعتی یافت که پروردگارش به او ارزانی کرده بود تا بدن او را سیر ، جان او را حفظ و روح او را آرامش بخشد. اما با گذشت زمان و همراه با بلوغ فکری دست او به سوی طبیعتی دراز شد که روزی همه چیز اومحسوب می شد. فضای سبز درون شهرها به عنوان بخشی از طبیعت بکر و دست نخورده، امروزه جزء لاینفک زندیگ شهری شده که در غیاب آن زندگی غیر قابل تحمل و تصور است . گیاهان درعین حال که می توانند کیفیت زیستی محیط شهرها را بهبود بخشند، اما استفاد و انتخاب نادرست آنها آسایش را از زندگی سلب خواهد کرد. فضای سبز درون شهری در انواع مختلف آن (بوستان ، میادین، رفیوژه ها ، باغ ها و …) از دیدگاه کلی قابل بررسی است: 1) اثرات اکولوژیکی، از طریق افزایش رطوبت نسبی محیط، تولید اکسیژن و کاهش غلظت گازهای سمیف کاهش دمای محیط از طریق ایجاد میکرو کلیما و ممانعت از تشکیل جزیره های حرارتی، حفظ خاک و جلوگیری از فرسایش آن، محلی برای زندگی پرندگان و دیگر موجودات زنده و … 2) اثرات اجتماعی: امروزه اثرات روانی – اجتماعی فضای سبز در شهرها که زندگی ماشینی در تمام اجزای زندگی انسان شهری نفوذ و تسلط پیداکرده، اهمیت ویژه ای یافته است. در عصری که تکنولوژی مدرن بین انسان ها جدایی افکنده و روابط اجتماعی انسان ها را تحت الشعاع خود قرار داده است، هر عاملی که بتواند این فاصله را کم کند، قابل ستایش است. فضای سبز شهری با داشتن این قابلیت محلی مناسب برای تعاملات اجتماعی، گذراندن اوقات فراغت، تفریح و تفرج و استفاده از زیبایی های طبیعت را فراهم ساخته، و به عبارتی، طبیعت را به درون شهرها آورده است. گیاهان به عنوان اجزای اصلی فضاهای شهری علاوه بر تعیین شکل و فرم شهر به دلیل خصوصیات ویژه خود نقش پر اهمیتی را در بهسازی محیط ایفا می کند: 1) کاهش آلودگی های محیطی: صداهای گوش خراش، آلاینده های متصاعد شده در هوا و جذب شده در منابع آبی و خاکی، منظر نازیبا ایجاد شده در اتوبان ها و خیابان ها و … توسط انتخاب مناسب گیاهان تا حدودی قابل تعدیل است. 2) زیباسازی محیط شهری: استفاده از رنگ گل، برگ، تنه و شاخه، فرم، بافت، ارتفاع و … چشم اندازی از شهرها را به ارمغان خواهد اورد. 3) سلامت روانی و اجتماعی: محیط سبز ایجاد شده، ذرات متصاعد شده از گیاهان از قبیل عطر، فیتونسید و … شهرها را قابل تحمل تر می کند. 4) بازدهی اقتصادی: با انتخاب مناسب گیاهان و پوشش سبز، علاوه بر افزایش ارزش ملک، کاهش مصرف انرژی ، کاهش آلاینده ها و ذرات معلق، افزایش راندمان کاری، بهبود سلامت روانی و … را به همراه خواهد داشت. امادر کنار مواهب فضای سبز شهری، عدم شناخت و به کارگیری نامناسب گونه های گیاهی باعث بروز مشکلات و عواقب ناخوشایندی خواهد شد: 1) ریشه های درختان: درختان به ریشه های سطحی باعث تخریب تاسیسات انتقال آب، برق، گاز خواهد شد. همچنین، به کف سازی پیاده روها و پی های ساختمانی آسیب جدی وارد خواهد کرد. 2) ارتفاع درختان: استفاده از گونه های با ارتفاع رشدی زیاد علاوه بر آسیب رسانیدن به خطوط انتقال هوایی برق، مانع از نورگیری مناسب، ایجاد تونل های جریان هوا و … خواهد شد. 3) حشرات و آفات: وجود بعضی از آفات اختصاصی بعضی گونه های گیاهی، حشرات گرده افشان یا جاذب درختان و اسایش روانی و بهداشتی ساکنان را به هم خواهد زد. 4) شکنندگی و سقوط: سنگینی وزن برق در زمستان ، بادهای شدید و ریشه های سطحی باعث سقوط و شکستن تنه و شاخه ها خواهد شد. 5) آلودگی محیط: میوه های برخی ازگونه ها باعث کثیف شدن محیط و اشاعه بیماری ها می شود. 6) حساسیت: گرده های دررختانی از قبیل چنار باعث بروز حساسیت هایی خواد شد. 7) سمیت: اجزای برخی از گیاهان به دلیل وجود سموم در آنها خطراتی را متوجه شهروندان خواهد کرد.

کلیدواژه ها:

طراحی فضای سبز ، سلامت روحی و روانی ، زیباسازی محیط ، آلایند ها ، اثرات اکولوژیکی و اجتماعی