چالش های مجازات های جایگزین حبس در نظام حقوقی ایران

هنگامی که جرمی ارتکاب می یابد و مرتکب آن وارد فرایند کیفری می شود، دگرگونی های عمده ای در روابط فردی واجتماعی او ایجادمی گردد و الزامات جدیدی پیرامون این وضعیت به وجود می آید که رویارویی مطلوب با آنها،مستلزم برنامه ریزی دقیق می باشد. اگرچه حبس قدیمی ترین مجازات در جوامع بشری به شمار نمی رود اما یکی ازمجازات های سنتی و قدیمی است. در نتیجه طرح اندیشه های جایگزین زندان و مکانیسم های کاهش جمعیت کیفری با رویکردی نوین به مقوله حبس و زندان، به عنوان الگویی کارساز و فایده مند جهت برون رفت از معضل تورم جمعیت کیفری، مورد استقبال و اضعان عرصه سیاست جنایی قرار گرفته است. امروزه با گسترش دامنه شمول اصل فردی کردن مجازات ضرورت تطبیق مجازات ها با شخصیت مرتکب دیده می شود، یکی از طرق نیل به این مقصود جایگزین نمودن مجازات های اجتماعی بجای حبس مخصوصا حبسهای کوتاه مدت است؛ این جایگزین ها سبب کم شدن نرخ تورم جمعیت کیفری که خود شاخصی برای نشان دادن فرهنگ جامعه است خواهد شد و سعی در بازسازگاری اجتماعی مرتکب جرم (مخصوصا در جرایم خفیف) و تامین امنیت جامعه خواهد شد. در کشورهای با نظام کیفری حبس محور، نه تنها ارتکاب جرم کاهش نیافت، بلکه آمار تکرار جرم توسط محکومین سابقه دار رقم بالایی است. ضمن این شکست عملی انتقادهای گسترده ای به آثار منفی زندان هم از لحاظ اقتصادی هم از لحاظ اجتماعی صورت گرفت. این اشکالات باعث شد حقوقدانان و متفکران علوم کیفری به دنبال یافتن جایگزین هایی برای مجازات حبس باشند. در نظام کیفری ایران، در استفاده از مجازات جایگزین حبس بین حبس جرائم عمدی و غیرعمدی تفاوت است. در این پژوهش ما به دنبال پاسخ به دو سوال اساسی هستیم .آیا زندان توانسته است توقعات اندیشمندان حقوق جزا مبنی بر اصلاح و تربیت مجرمین و دفاع جامعه را به خوبی برآورده سازد و فلسفه و علل گرایش سیاست جناحی ایران به مجازات های جایگزین حبس در قلمرو کیفر سالب آزادی چه می باشد

کلیدواژه ها:

مجازاتهای جایگزین ، حبس ، نظام حقوقی ایران