شناسایی خطاهای انسانی با استفاده از روش تجزیه و تحلیل فاکتورهای انسانی و طبقه بندی سیستم HFACS در صنایع ساختمانی استان ایلام- سال 1397

زمینه و هدف: یکی از پرخطرترین صنایع در دنیای امروز،ساخت و ساز و فعالیت های ساختمانی و ابنیه ای،علیرغم صنعتیشدن روش های ساخت و ساز می باشد.نیروی شاغل در این صنعت بیش از دیگر افرادی که در صنایع گوناگون فعالیتدارند،در معرض خطر می باشند. هدف از انجام این تحقیق پیاده نمودن مدل HFACS در صنایع ساختمانی و ابنیه و کارگاههای ساختمانی فعال غرب کشور به منظور شناخت علل آشکار و پنهان وقوع خطاها و تخلفات انسانی می باشد.مواد و روش ها : از بین 1083 کارگاه و شرکت ساختمانی فعال در رشته ابنیه و ساخت و ساز بر پایه مطالعه ای توصیفی-تحلیلی با استفاده از فرمول های آماری 375 کارشناس و صاحب نظر در کارگاه های مختلف انتخاب و آمار و اطلاعات حوادثرخ داده در طول سه سال گذشته (95-93) را در قالب فرم های مدل - HFACS که شامل 4 سطح و 19 زیر گروه بود،جمعآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: در این بررسی گزارشات 375 کارشناس و صاحب نظر شاغل در کارگاه های فعال مرتبط با حوادث هر شرکتساختمانی بر اساس مدل HFACS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته های تحقیق نشان دادند که جمعا 1875 خطا درسطوح چهارگانه و زیر گروه های 19 گانه مدل HFACS رخ داده است.در سطح دوم مدل یاد شده با عنوان پیش شرایطاعمال ناایمن 43 درصد کل خطاهای صورت گرفته با فراوانی 810 مورد خطا،مرتبط با خطاهای این زیر گروه بوده است و دررتبه اول خطاهای صورت گرفته قرار دارد. در سطح چهارم این مدل با عنوان تاثیرات سازمانی 10 درصد کل خطاهایشناسایی شده معادل 190 مورد از خطاها را به خود اختصاص داده و در رتبه آخر قرار دارد.از بین 1875 خطا و تخلف صورتگرفته 32 درصد مربوط به اعمال ناایمن و 43 درصد مربوط به پیش شرایط اعمال ناایمن و 15 درصد مربوط به نظارت وسرپرستی ناایمن و 10 درصد مربوط به تاثیرات سازمانی می باشد.نتیجه گیری: در این بررسی خطای حالت های ذهنی نامطلوب به عنوان یکی از زیر گروه های سطح دوم مدل HFACS بافراوانی 242 مورد خطا در ردیف اول کلیه زیر گروه های 19 گانه قرار گرفته است،دلایلی از قبیل خستگی روانی با 137مورد در رتبه اول و نگرش خطرناک با 73 مورد خطا در رتبه دوم و قضاوت نادرست با 71 مورد خطا در رتبه سوم عللبه وجود آورنده خطا در کل مدل قرار گرفته و پس از آن علل شکست در ارتباطات و هماهنگی و تمرین فیزیکی خارج ازتوان کارگر و روش نادرست انجام کار هر کدام با 37 مورد خطا به عنوان سومین عامل بروز خطا بوده و تصمیم گیریضعیف و حذف یک یا چند آیتم از چک لیست های کنترلی و مانور نامناسب با 37 مورد خطا به عنوان سومین عاملبروز خطا بوده و مانور نامناسب با 33 مورد خطا پنجمین عامل به وجود آورنده خطای منجر به حادثه در این مدل معرفیشده اند. با شناخت علل یاد شده بر اساس مدل HFACS و اقدام در جهت حذف یا جایگزینی و یا اصلاح آنها می توان میزانبروز خطا و همچنین میزان وقوع حوادث ناشی از کار در فعالیت های ساختمانی را کاهش داد.

کلیدواژه ها:

مدل HFACS ، خطای انسانی ، تخلفات انسانی ، خطای تصمیم گیری ، صنایع ساختمانی ایلام