ماهیت علوم انسانی و رو ششناسی آن

علوم انسانی معارفی است که موضوع تحقیق آنها فعالیت های مختلف بشری است ، یعنی فعالیت هایی که متضمن روابط افراد بشر با یکدیگر و روابط این اشیاء ، آثار ، نهادها و مناسبات ناشی از آنهاست . تنوع و گستردگی علومی که از آن به عنوان علوم انسانی یاد می شود به گون ه ای است که کمتر محقق و صاحب نظری تو انسته است درباره تمام علوم نظریه جامع و روشنی عرضه کند و حدود آن را از معرفت تجربی به طور دقیق تمیز دهد. در اروپا، پس از رنسانس روش علوم طبیعی دستخوش تحول عمیق شد؛ تجربه گرایی و اثبات گرایی شاخصه اصلی علوم طبیعی شد و کشفیات پی در پی و موفقیت های بزرگ علوم طبیعی این تلقی را به وجود آورد که تجربه و عینیت، تنها ابزار قابل قبول در هر نوع فعالیت علمی است. علوم انسانی و اجتماعی نیز برای کسب اعتبار ناچار به پذیرش تام تجربه و عینیت شد . غافل از اینکه موضوع در علوم انسانی با موضوع در علوم طبیعی تفاوت جوهری دارد . رشد پوزیتیویسم و امپریسم که کشفیات علوم طبیعی آن را تقویت می کرد بر همه شاخه های علوم انسانی سایه افکند و توجه به داده های حسی اندک اندک تحلیل های ذهنی را کم رنگ کرد . فل سفه تجربه گرای بیکن، لاک، هیوم و دیگران عموماً با مثال های علوم طبیعی تبیین شده است و با مثال های علوم تجربی نتایجی در علوم انسانی گرفته شده است . روش علوم تجربی به علوم انسانی نیز تعمیم داده شده است تا جایی که امروزه در علوم انسانی نیاز به رنسانس دیگری پیدا شده است؛ زیرا امروزه در بسیاری از شاخه های علوم انسانی مانند جامعه شناسی به دنیای درونی انسان ها و روابط پیچیده آن با فرهنگ و تاریخ توجهی نمی شود؛ به این معنا که هیچ معیار کمی برای سنجش درستی و نادرستی آن وجود ندارد. روش شناسی اثباتی، مدعی لزوم به کارگیری روش های علوم طبیعی در علوم انسانی است . اما مشکلی که امروزه بیش از پیش دامنگیر علوم انسانی شده است، تمیز ندادن میان ماهیت علوم انسانی و علوم طبیعی است که آثار آن در روش شناسی علوم انسانی هویداست و این سؤال مطرح می شود: اکنون که علوم انسانی اعتبار و استقلا ل مورد نظر خود را به دست آورده است آیا باز هم لازم است که ماهیت انسانی این علوم را با علوم طبیعی یکسان پنداریم و شیوه تحقیق علوم طبیعی را به کار بریم . این مقاله بر اساس روش اسنادی کتابخانه ای با هدف شناخت ماهیت و روش علوم انسانی تدوین گشته است. در این مقاله به سؤالات زیر می پردازیم: ماهیت علوم انسانی چیست و به چه موضوعاتی می پردازد؟ روش شناسی علوم انسانی چه تحولاتی داشته است؟ مزایا و معایب به کارگیری روش های علوم تجربی در علوم انسانی چیست؟

کلیدواژه ها:

علوم انسانی ، علوم طبیعی ، روش شناسی ، تجربه گرایی