بررسی عوامل موثر بر قلمروهای مکانی در مقیاس خانه، محله و شهر (نمونه موردی شهر دزفول)

نگرش صرفا0 کالبدی به یک موضوع باعث بی توجهی به مسائل انسانی (روح و روان) و به تبع آن مفاهیم معنایی میشود. خانه دارای مسائل و مفاهیم عمیقی است و توجه به عرصه بندی های فضایی،تعیین مرز دقیق و همجواری صحیح آنها از راهکارهای ارتقای کیفیت محیطی است. این مقاله با هدف پیدا کردن خصلت‎های مختلف قلمروها در مقیاس های مختلف و تشخیص حدود قلمروها، ساکنین را به برقراری روابط اجتماعی بهتر در سه مقیاس کلان (محله)، میانی (همسایگی) و خرد (خانواده) تشویق میکند. سوال اصلی تحقیق را میتوان اینگونه ذکر نمود که دیدگاه و نگرش به انواع قلمرو در روند تغییرات مسکن به چه صورت است، کالبد و هندسه قلمروها و تجربیات افراد نسبت به این قلمروها چه تغییری کرده است تمرکز این پژوهش، تامل بر ابعاد کالبدی و غیر کالبدی مسکن است بر اساس تحلیل پیشینه نظری موضوع سه دسته عوامل کالبدی- محیطی، ادراکی- فضایی و عملکردی- رفتاری تعیین و برای بررسی آزمون مدل پیشنهادی، مسکن دزفول انتخاب گردید. در این پژوهش با رویکردی کیفی، مولفه های ایجاد قلمروهای مکانی و قیاس بین مولفه ها در دوره های ذکر شده، به روش تحلیلی- توصیفی به انجام رسیده است. رویه پژوهش مصاحبه، مشاهده و اسناد کتابخانه ای است و تحلیل مصاحبه ها با کدگذاری انجام گرفته است. پس از بررسی شرایط بستر تحول زیست و سکونت، یافته های تحقیق نشان میدهد که عوامل کالبدی- محیطی، عملکردی- رفتاری و ادراکی- فضایی در کنار یکدیگر، باید پشتیبانی لازم را در ایجاد قلمروها داشته باشند، ضعف در هر یک از این عوامل بر قلمرو میتواند باعث عدم تعریف صحیح آن شود. در نهایت الگوهای سکونتی متناسب با نظام قلمرویی مطلوب بر اساس تجربه زیست، از نیازهای برنامه ریزی و طراحی برای ارتقا کیفیت زندگی در مسکن امروزی است.

کلیدواژه ها:

قلمرو مکانی ، قلمرو ، خانه ، محله ، شهر ، دزفول.