بررسی تطبیقی و پهنه بندی کیفی قابلیت شرب و کشاورزی آب زیرزمینی دشت قائم شهر بر اساس شاخصهای کیفی

در بسیاری از مناطق جهان آب زیرزمینی به عنوان منبع آب شیرین در کنار آبهای سطحی به منظور تامین نیازهای مصرفی از جمله شرب و کشاورزی مطرح است. طی سالهای 1960-99 چاه های بهره برداری آب زیرزمینی، برای مصارف کشاورزی بیش از 4 برابر تعداد قبلی شده و نیمی بیشتر این چاه ها در اکثر مناطق دنیا، در زمینهای زراعی حفر شدهاند. از سوی دیگر در بیش از 90 درصد مناطق مسکونی روستایی و شهری، آب جاری در شبکه های آبرسانی از طریق چاه های بهرهبرداری تامین میشود.[1] برداشت آب مصرفی از سفره های زیرزمینی، اکثرا0 موجب افت سطح آب زیرزمینی می-گردد.[2,3,4] طی قرن گذشته افت جهانی سطح آب در آبخوانها، %3 تا %6 افت کل منابع آبهای شیرین محاسبه شده است.[5,6]در محدوده مورد بررسی تقریبا40 0 درصد از نیازهای کشاورزی و70 درصد نیاز شرب، از منابع آب زیرزمینی تامین میشود. رشد جمعیت انسانی و محدودیت منابع آب و خاک در منطقه، مدیریت پایدار کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی را ضروری می نمایاند. در این مقاله با تکیه بر بحث کیفیت آب، از بین روشهای مختلف ارزیابی آسیبپذیری کیفی آب زیرزمینی، روشهای همپوشانی و آماری شامل ارزیابی شاخصهای طبقه بندی شولر، ویلکوکس و شاخص کیفی آب زیرزمینی1 استاندارد شده برای شرب و کشاورزی استفاده شده است.در مطالعات گستردهای این شاخص بکار گرفته شدهاند؛ از آن جمله، کریم دوست و همکاران 2001، با بررسی کیفیت آب زیرزمینی دشت اردبیل از نظر مصارف شرب و کشاورزی، نشان دادند آب زیرزمینی منطقه از نظر شرب در حد متوسط تا خوب و از نظر آبیاری در حد مطلوب است.[7] دیندارلو و همکاران((2006 در بررسی کیفیت آب شرب بندرعباس اعلام داشتند؛ میزان پارامترهای کیفی آب بیش از حد مجاز شرب است.[8] موسوی و همکاران((2009، با تحلیل روشهای گرافیکی شولر، استیف و ویلکوکس به این نتیجه رسیدند؛ که کیفیت آب رودخانه های تجن، نکا و سفیدرود در ایستگاه های مختلف از نظر کیفی مشابه اند.[9] رجایی و پورخباز((2010، با طبقهبندی پارامترهای کیفی آب دشت علیآباد کتول در GIS نشان دادند؛ با وجود تغییراتی که در غلظت سدیم، کلر، کلسیم و سختی آب وجود دارد؛ همچنان کیفیت آب در محدوده مناسب جهت مصارف شرب و کشاورزی قرار دارند.[10] طائفه نسکیلی و برشنده((2010، در بیش از 300 حلقه چاه حاشیه دریاچه ارومیه طی سالهای 80 تا 88 به بررسی کیفیت آب زیرزمینی جهت مصارف شرب وکشاورزی پرداختند؛ نتایج حاکی از مناسب بودن کیفیت آب مصرفی و افزایش کیفیت آن بدلیل افزایش جریان آب زیرزمینی به سمت دریاچه است [11] . عابسی و سعیدی ) 2011 (، از شاخص GWQI برای جانمایی مناطق دارای کیفیت عالی شرب در استان قزوین بهره جست