مسوولیت حقوقی و اخلاقی ناشی از تبلیغات پزشکی در رسانه ها

مقدمه و هدف : تبلیغ داروها و خدمات پزشکی امروزه به حرفه و صنعت بدل شده است و زیرمجموعه بازاریابی به حساب می آید. چنانکه برای ساخت و تهیه فیلمها و انیمیشن های تبلیغاتی، یا سرودن اشعار یا کشیدن تصاویر یا گفتن جملات قصار با اهداف تبلیغی، باید نزد افراد یا شرکتهای متخصص رفت و کار را به آنها سپرد. وسایل تبلیغاتی نیز از تلویزیون و رادیو و روزنامه و مجله، تا تابلوهای تبلیغاتی و کاغذها و بروشورها و پارچه ها و حتی پشت پیراهن ها، گسترده شده است. هرچند گاه اغراق در تبلیغ امری طبیعی یا کمابیش پذیرفتنی است، در برخی موارد تبلیغات دروغین به فریبکاری و گزافه گویی می انجامد. ممکن است در عرف بازاریابی، تبلیغات اغراق آمیز هم جایی برای توجیه داشته باشند، اما باید دید آیا از نظر حقوقی و اخلاقی هم می توان هر تبلیغی را هرچند غیرواقعی، تایید کرد و گوینده یا سازنده آن را مسوول ندانست مواد و روشها: روش مطالعه بر اساس مطالعات علوم انسانی، کتابخانه ای و اسنادی است. هچنین از جهت ساختار علمی، بر مبنای روشهای قیاس و استقراء و تحلیل های حقوقی استوار است.یافته ها: در مطالعات علوم انسانی که محل نظریه پردازی است، بخش یافته ها مرسوم نیست و معنای روشنی ندارد. با وجود این، پرسشهای این پژوهش از سه جهت اهمیت مییابد: نخ ست آنکه گاهی کالا یا خدمت ارائه شده، با تو صیفی که از آن (در قالب تبلیغ) شده، سازگاری ندارد. مثلا0 دارویی ضد ریزش مو معرفی شده، یا پمادی در رفع آثار زخم کاملا0 موثر قلمداد شده، یا عینکی ضد ا شعه تبلیغ شده است، در حالی که دارای آن خصوصیات نیست. دوم اینکه ممکن است آن کالا یا خدمت، افزون بر موثر نبودن، دارای عیبی نیز باشد که به خریدار یا مصرف کننده، خسارت وارد کند. مانند اینکه پمادی که برای رفع چین و چروک پوست بلیغ شده، خود سبب التهاب پوستی شود یا شوینده ای که برای جلوگیری از ریزش مو معرفی شده، بر ریزش مو و خارش پوست سر بیفزاید. و درنهایت سوم آنکه در مقام تعارض میان مفاد تبلیغ از یک سو، و برو شور یا کاتالوگ دارو از سوی دیگر، کدام را باید ملاک عمل قرار داد آیا به ا ستناد هشدار نوشته شده بر دارو، باید تولیدکننده آن را مسوول نشمرد، یا به استناد تبلیغ فریبنده و اغواگر، باید او را پاسخگو دانست نتیجه گیری: به عنوان نتیجه باید گفت: اولا0؛ اگر کالا یا خدمت ارائه شده با تبلیغات سازگار نباشد، خریدار بر مبنای خیار تدلیس یا تخلف از شرط، حق فسخ معامله و ا سترداد مبلغ پرداخت شده را دارد (مواد 438 و 439 و 396قانون مدنی). ثانیا0؛ اگر دارو یا کالا دارای عیبی باشد که با تبلیغات پوشانده شده است، و در نتیجه این عیب به خریدار یا مصرف کننده خسارتی وارد شود، عرضه کننده نه تنها مسوول جبران خسارت خریدار خواهد بود (ماده 1 از قانون مسوولیت مدنی و مواد 331 و 639 قانون مدنی)، در صورت آگاهی از عیب مجرم نیز محسوب می شود (ماده 2 قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان)ثالثا 0؛. در هنگام تعارض بین تبلیغات و کاتالوگ معرفی دارو، باید جانب خریدار بدون تخصص و ناآگاه را گرفت و از او حمایت کرد؛ یعنی باید همچنان تبلیغ کننده را مسوول سخنان فریبنده خود دان ست، مگر آنکه علم و آگاهی خریدار از بیاساس بودن این تبلیغات اثبات شود (مانند آنکه معلوم شود خریدار خود پزشک متخصص یا فردی حاذق در آن زمینه است).

کلیدواژه ها:

تبلیغات ، دارو ، حقوق ، اخلاق پزشکی ، دروغین ، خلاف واقع ، مسوولیت ، عیب ، خسارت.