گرگین میلاد پهلوان افسانه ای در لابه لای اسناد تاریخی

*گرگین میلاد، پهلوان اسطوره ای و حکومت او بر لارستان در لابه لای اسناد تاریخی*

*مقدمه*

گرگین میلاد، یکی از چهره های نامدار تاریخ و اسطوره های ایران، به عنوان فرمانروای لارستان شناخته می شود. نام او در منابع معتبر تاریخی مانند شرفنامه و تاریخ عالم آرای عباسی آمده است. روایت ها حاکی از آن است که حکومت او و فرزندانش در لارستان نزدیک به چند هزار سال ادامه داشته و آنان با استقلال کامل بر این منطقه حکمرانی کرده اند. در این مقاله، اسناد تاریخی مربوط به حکومت گرگین میلاد بر لارستان را بررسی می کنیم.

۱.*روایت شرف خان بدلیسی در شرفنامه*

امیر شرف الدین بن شمس الدین بدلیسی، مورخ کرد قرن دهم هجری، در کتاب شرفنامه درباره گرگین میلاد چنین می نویسد:

*«گرگین میلاد که به وفور شجاعت و فرط جلادت معروف و مشهور است، کرد بوده و الحال قریب چهار هزار سال است که اولاد و احفاد و امجاد او در ولایت لار به امر حکومت به استقلال مبادرت می کنند که اصلا تغییر و تبدیل در اوضاع حکومت ایشان نشده و گاهی صاحب خطبه و سکه بوده و سلاطین ذی شرکت عجم به اندک تقبل و پیشکش راضی و متسلی گشته و متعرض ولایت ایشان نشده اند.»*

(شرفنامه، تصحیح محمد عباسی، ص ۲۹۰)

این روایت نشان می دهد که حکومت گرگین میلاد در لارستان چنان قدرتمند بوده که حتی سلاطین بزرگ ایران نیز به جای تقابل، با پرداخت هدایا و خراج، موجودیت این حکومت را به رسمیت می شناخته اند.

۲. *روایت اسکندر بیگ منشی در تاریخ عالم آرای عباسی*

اسکندر بیگ منشی، مورخ مشهور دوره صفویه، نیز در تاریخ عالم آرای عباسی به موضوع حکومت گرگین میلاد در لار اشاره کرده است:

*«در افواه والسنه مذکور است که در حینی که کیخسرو کیانی، گرگین میلاد را به حکومت آن شهر فرستاد، چون یک پسر او لار نام داشته و بعد از پدر قائم مقام او گشته، آن شهر به اسم او موسوم شده است.*

*مشهور است که گرگین میلاد چون به ظاهر شهر لار رسید، جهت دخول شهر ساعت اختیار می نمود. منجمان عجم و اخترشناسان لار سعد و نحس کواکب را با نظرات یومی به نظر تدقیق ملاحظه نمودند، تا مدت هفت سال ساعتی که به درجات و دقایق طالع او موافق باشد نیافتند. پس از هفت سال، ساعتی سعد که دلالت بر ثبات و بقای دولت داشت، اختیار کردند و گرگین در آن لحظه وارد شهر شد.*

*از آن زمان که قریب چهار هزار سال است، نسل اندر نسل اولاد او در آن دیار حکومت نموده اند. هیچ پادشاه ذی شوکت، تسخیر آن ملک را میسر ندیده و فقط به خراجی از والات آن جا رضایت داده اند. همچنین بین الناس مشهور است که حکمای عجم، طلسمی بسته بودند که آن ملک از عبور لشکر و سم ستور بیگانه مصون باشد.»*

(تاریخ عالم آرای عباسی، تصحیح دکتر اسماعیل رضوانی، ج ۲، ص ۹۹۵ و ۹۹۶)

این روایت، علاوه بر تایید استمرار حکومت خاندان گرگین میلاد، به سنت های نجومی آن دوران نیز اشاره دارد که ورود فرمانروایان به شهرها را وابسته به تعیین “ساعت سعد” می دانستند.

۳. *اهمیت تاریخی حکومت گرگین میلاد در لارستان*

از تحلیل این دو منبع می توان به چند نکته مهم درباره حکومت گرگین میلاد و جانشینانش در لارستان رسید:

*قدمت تاریخی*: 

روایت ها از استمرار این حکومت تا چهار هزار سال خبر می دهند،که نشان دهنده ثبات و قدرت این سلسله است

• *استقلال از قدرت های بزرگ*: 

حتی سلاطین بزرگ ایران نیز متعرض این حکومت نمی شدند و به جای جنگ، از طریق ارسال هدایا و خراج، با آن ها تعامل داشتند.

• *اعتقادات نجومی:*

ورود گرگین میلاد به لار بر اساس اصول اخترشناسی انجام شد و این نشان دهنده باور عمیق ایرانیان باستان به تاثیرات کیهانی بر سرنوشت حکومت ها است.

• *طلسم افسانه ای:*

 برخی منابع از وجود طلسمی برای محافظت از لارستان در برابر تهاجم های خارجی سخن گفته اند، که این موضوع می تواند بازتابی از قدرت سیاسی و دفاعی این حکومت باشد.

نتیجه گیری

*گرگین میلاد نه تنها یک شخصیت تاریخی، بلکه یک اسطوره است که نام او در منابع معتبر ثبت شده است. حکومت او و فرزندانش در لارستان، نمونه ای از حکومت های مستقل در تاریخ ایران بوده که تا مدت ها در برابر تهاجمات مقاومت کرده است. این مقاله نشان می دهد که چگونه روایات تاریخی، اسطوره ها، و واقعیت های سیاسی در هم تنیده شده اند تا داستانی پر رمز و راز از فرمانروایی گرگین میلاد را شکل دهند.*

منوچهر عابدی راد، اسفند ماه ۱۴۰۳ خورشیدی