ظهور ژنو جدید؛ خلیج فارس محور نوین دیپلماسی میانجی گری
کشور های حاشیه خلیج فارس با تلاش های مستمر خود در راستای تقویت ثبات منطقه ای و جهانی، نقشی کلیدی در تسهیل مذاکرات و حل وفصل منازعات ایفا کرده اند. این کشور ها با اتخاذ رویکرد های استراتژیک و هدفمند توانسته اند به عنوان میانجی های معتبر بین المللی شناخته شوند و منطقه خلیج فارس به عنوان کانونی برای مذاکرات سازنده و تمرکز بر راه حل های بحران های منطقه ای و جهانی باشد. این کشور ها موفق شده اند با تقویت اعتبار خود به عنوان میانجی های بی طرف طرف های متخاصم را گرد هم آورده و راه حل های توافقی برای مسائل مختلف ارائه دهند. در این راستا، جاسم البدوی، دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس در سخنرانی خود در شصت ویکمین کنفرانس امنیتی مونیخ ۲۰۲۵ بر اهمیت تلاش های مستمر کشور های عضو شورا برای دستیابی به امنیت و صلح در سطح منطقه ای و جهانی تاکید کرد.
قطر به عنوان یکی از کشور های عضو شورای همکاری خلیج فارس همواره تلاش کرده است تا خود را به عنوان میانجی در مناقشات منطقه ای قرار داده و اعتبار و نفوذ دیپلماتیک خود را افزایش دهد. میانجی گری در کنار اعلام بی طرفی به عنوان راهبرد اصلی این امکان را به دوحه داده است تا اعتماد میان طرف های درگیر را ایجاد کند. قطر علاوه بر ایفای نقش واسطه، سیاست در های باز به روی بازیگران مختلف و اغلب متضاد را در پیش گرفته است. به طور مثال، دفتر تجار رژیم صهیونیستی در این کشور قرار دارد و هم زمان قطر پایگاهی برای رهبران حماس محسوب می شود. موقعیت جغرافیایی این کشور همراه با موضع نسبتا بی طرف آن در درگیری های منطقه ای به آن اجازه داده تا به عنوان یک واسطه موثر عمل کند. قطر چندین درگیری مهم را میانجی گری کرده از جمله بحران لبنان (۲۰۰۸) که توانست خطر آغاز مجدد جنگ داخلی را در لبنان مهار سازد، توافق نامه صلح دارفور (۲۰۱۱) که به چهارچوبی برای صلح در سودان منجر شد و مذاکرات ایالات متحده و طالبان که به توافق تاریخی دوحه در سال ۲۰۲۰ انجامید. همچنین قطر با ارسال کمک های مالی به کشور های آسیب دیده مانند سوریه، یمن و فلسطین سعی در ارائه تصویر بازیگری بی طرف و خیرخواه در درگیری های جهانی دارد. در سال های اخیر تلاش های میانجی گری قطر فراتر از خاورمیانه گسترش یافته است. به عنوان مثال، مذاکرات بین ایالات متحده و ونزوئلا را تسهیل کرده و در مذاکرات مربوط به درگیری اوکراین شرکت کرده است. شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر تاکید کرده است میانجی گری در سیاست خارجی قطر با هدف تحکیم وجهه این کشور به عنوان یک شریک قابل اعتماد بین المللی باقی خواهد ماند. جدیدترین اقدام قطر در این زمینه منجر به دستیابی به توافقی میان رژیم صهیونیستی و جنبش حماس برای تبادل اسرا و همچنین آتش بس در غزه شد که به کاهش شدت تنش ها در منطقه کمک کرد.
امارات متحده عربی نیز به عنوان یکی از کشور های عضو اخیرا در زمینه تبادل اسیران میان روسیه و اوکراین موفقیت هایی داشته است و در عملیات اخیر که شامل تبادل حدود ۳۰۰۰ اسیر بود، توانسته است نقش برجسته ای ایفا کند. این دستاورد ها نتیجه استفاده از روابط مستحکم امارات با مسکو و کی یف است. اگرچه قطر نیز در این زمینه مشارکت داشته، اما نقش امارات در تبادل اسیران از اهمیت بیشتری برخوردار است. موفقیت های ابوظبی در این زمینه به تقویت جایگاه امارات به عنوان کشوری توانمند در مذاکره با طرف های درگیر و دستیابی به راه حل های مسالمت آمیز کمک شایانی کرده است. نقش برجسته سلطنت عمان در تلاش برای نزدیکی دیدگاه ها و کاهش تنش ها، به ویژه بین ایران و ایالات متحده امری قابل توجه است. عمان همچنین در تسهیل مذاکرات یمن نقش مهمی ایفا کرده که این اقدام به تقویت فرصت های دستیابی به صلح در منطقه کمک کرده است. یکی از نتایج مهم این میانجی گری ها آزادی کشتی اسرائیلی گالکسی لیدر و خدمه آن پس از یک سال توقیف توسط انصارالله یمن است که به عنوان دستاوردی قابل توجه از تلاش های عمان در این زمینه محسوب می شود.
عربستان سعودی نیز به عنوان یک بازیگر دیپلماتیک منطقه ای، نقش فعالی در ایجاد فضایی برای گفت وگو میان رقیبان جهانی ایفا کرده است. تلاش های اخیر این کشور برای میزبانی ترامپ و پوتین در ریاض نشان دهنده جایگاه برجسته عربستان در تسهیل مذاکرات بین المللی و حل بحران هاست. میانجی گری کشور های عضو شورای همکاری خلیج فارس در بحران های بین المللی و عرصه های مختلف حکمرانی جهانی نشان دهنده ظرفیت دیپلماتیک و ثبات داخلی این کشورهاست. این دولت ها با بهره گیری از منابع ژئواکونومیک و موقعیت راهبردی خود توانسته اند در مدیریت چالش های پیچیده بین المللی و تقویت صلح و امنیت جهانی نقش آفرینی کنند. بااین حال محیط امنیتی منطقه همچنان با عوامل بی ثبات کننده متعددی مواجه است که مستلزم تدوین و اجرای سیاست خارجی سنجیده و مبتنی بر منافع بلندمدت است. در این راستا اعطای فرصت به یک قدرت بین المللی برای استفاده از تحولات منطقه ای به منظور پیشبرد منافع ژئوپلیتیکی خود می تواند منجر به کاهش انعطاف پذیری راهبردی در تصمیم گیری های سیاست خارجی کشور های عضو شورای همکاری خلیج فارس شده و دامنه کنشگری مستقل آن ها را در نظام بین الملل محدود سازد؛ بنابراین صیانت از استقلال راهبردی و ممانعت از تاثیرگذاری مداخلات خارجی بر فرایند های سیاست گذاری ضرورتی اساسی برای حفظ جایگاه این کشور ها در معادلات ژئوپلیتیکی است.