مقاله باموضوع :بررسی حکم فقهی رحم اجاره ای و فرزندخواندگی

مقاله باموضوع :

بررسی حکم فقهی رحم اجاره ای و فرزندخواندگی.

 
پیشرفت های علمی در حوزه پزشکی و فناوری های مرتبط با تولیدمثل، مسائل جدیدی را در عرصه فقه و حقوق به وجود آورده اند. از جمله این مسائل، موضوع رحم اجاره ای (اجاره رحم برای باروری) و فرزندخواندگی است که هر دو از جنبه های مختلف فقهی، اخلاقی و حقوقی مورد بحث قرار گرفته اند. این مقاله به بررسی حکم فقهی این دو موضوع از دیدگاه فقه اسلامی می پردازد و با استناد به منابع فقهی و آرای فقها، به تحلیل این مسائل می پردازد.
با پیشرفت علم پزشکی، روش های جدیدی برای کمک به زوجین نابارور به وجود آمده است که از جمله آن ها می توان به رحم اجاره ای اشاره کرد. در این روش، زوجین از طریق لقاح خارج رحمی (IVF) جنین تشکیل می دهند و سپس آن را در رحم زنی دیگر (مادر جایگزین) قرار می دهند تا مراحل رشد جنین را طی کند. از سوی دیگر، فرزندخواندگی به عنوان یکی از روش های حمایت از کودکان بی سرپرست مطرح است. این دو موضوع از جنبه فقهی نیازمند بررسی دقیق هستند تا احکام شرعی مربوط به آن ها مشخص شود.
**1. رحم اجاره ای از دیدگاه فقه اسلامی**
رحم اجاره ای به عنوان یکی از روش های کمک به زوجین نابارور، از جنبه های مختلف فقهی مورد بررسی قرار گرفته است. در این روش، مسائلی مانند نسب فرزند، حقوق مادر جایگزین و احکام شرعی مربوط به ازدواج و محرمیت مطرح می شود.

**1.1. نسب فرزند**
از دیدگاه فقه اسلامی، نسب فرزند به پدر و مادر بیولوژیکی او منتسب می شود. در مورد رحم اجاره ای، اگر جنین از اسپرم و تخمک زوجین اصلی تشکیل شده باشد، فرزند از نظر شرعی به آن ها منتسب می شود و مادر جایگزین تنها نقش میزبان را دارد. این موضوع مورد اتفاق اکثر فقهاست.

**1.2. حقوق مادر جایگزین**
مادر جایگزین از نظر فقهی حق ندارد به عنوان مادر اصلی شناخته شود، اما ممکن است در برخی موارد، حقوقی مانند اجرت برای خدمات خود داشته باشد. این موضوع نیازمند تنظیم قراردادهای شرعی و قانونی است تا از بروز اختلافات جلوگیری شود.

**1.3. حکم شرعی رحم اجاره ای**
برخی فقها رحم اجاره ای را به شرط رعایت ضوابط شرعی جایز می دانند، اما برخی دیگر به دلیل مسائل اخلاقی و شرعی مانند اختلاط نسل و احتمال بروز مشکلات حقوقی، آن را حرام می دانند. در هر صورت، این موضوع نیازمند بررسی دقیق و استناد به منابع فقهی است.

**2. فرزندخواندگی از دیدگاه فقه اسلامی**
فرزندخواندگی به معنای پذیرش کودکی که از نظر بیولوژیکی فرزند شخص نیست، از دیرباز در جوامع مختلف وجود داشته است. در فقه اسلامی، این موضوع با توجه به احکام شرعی مربوط به نسب، ارث و محرمیت مورد بررسی قرار گرفته است.

**2.1. نسب و ارث**
در فقه اسلامی، فرزندخوانده از نظر نسب و ارث به خانواده جدید منتسب نمی شود. به عبارت دیگر، فرزندخوانده نمی تواند از والدین جدید خود ارث ببرد و نسب او به والدین بیولوژیکی اش منتسب می شود. این حکم بر اساس آیات قرآن و روایات معصومین (ع) است.

**2.2. محرمیت**
فرزندخوانده از نظر محرمیت با خانواده جدید خود محرم نیست، مگر در مواردی که از طریق ازدواج شرعی محرمیت ایجاد شود. این موضوع از جنبه اخلاقی و شرعی اهمیت زیادی دارد و باید به دقت رعایت شود.

**2.3. حمایت از فرزندخوانده**
با وجود محدودیت های شرعی، اسلام به حمایت از کودکان بی سرپرست تاکید زیادی کرده است. در این راستا، می توان از روش هایی مانند وصایت، کفالت و سرپرستی قانونی برای حمایت از این کودکان استفاده کرد.
---
نتیجه گیری
رحم اجاره ای و فرزندخواندگی از جمله موضوعات جدیدی هستند که با پیشرفت علم و فناوری مطرح شده اند. از دیدگاه فقه اسلامی، هر دو موضوع نیازمند بررسی دقیق و تطبیق با اصول شرعی هستند. در مورد رحم اجاره ای، رعایت ضوابط شرعی مانند حفظ نسب و حقوق طرفین ضروری است. در مورد فرزندخواندگی نیز باید به احکام شرعی مربوط به نسب، ارث و محرمیت توجه شود. در نهایت، حمایت از کودکان بی سرپرست و کمک به زوجین نابارور از اهداف مهم اسلام است، اما این کار باید در چارچوب شرعی و اخلاقی انجام شود.

از این جهت می بینیم که پیشرفت های شگرف علم پزشکی و فناوری های نوین در حوزه تولیدمثل، تحولات گسترده ای را در زندگی بشر به وجود آورده است. این تحولات، اگرچه از جنبه های علمی و پزشکی دستاوردهای بزرگی محسوب می شوند، اما از منظر فقهی، اخلاقی و حقوقی چالش های جدیدی را ایجاد کرده اند. از جمله این چالش ها، مسائل مرتبط با **رحم اجاره ای** و **فرزندخواندگی** است که در سال های اخیر مورد توجه فقها، حقوقدانان و اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است. 

رحم اجاره ای به عنوان یکی از روش های کمک به زوجین نابارور، این امکان را فراهم می کند که جنین تشکیل شده از اسپرم و تخمک زوجین، در رحم زنی دیگر (مادر جایگزین) پرورش یابد. این روش، با وجود مزایای پزشکی، از جنبه فقهی مسائلی مانند **نسب فرزند**، **حقوق مادر جایگزین** و **احکام شرعی مربوط به محرمیت** را به همراه دارد. از سوی دیگر، فرزندخواندگی به عنوان راه حلی برای حمایت از کودکان بی سرپرست، با مسائلی مانند **نسب**، **ارث** و **محرمیت** در فقه اسلامی مواجه است. 

این مقاله با هدف بررسی حکم فقهی این دو موضوع، به تحلیل دیدگاه های فقهای اسلامی و استناد به منابع دینی می پردازد. در این راستا، ابتدا به بررسی مفهوم و حکم رحم اجاره ای و سپس به تحلیل فرزندخواندگی از منظر فقه اسلامی پرداخته می شود. امید است این بررسی بتواند گامی در جهت روشن سازی احکام شرعی و ارائه راهکارهای مناسب در مواجهه با این مسائل باشد.

https://elmnet.ir/doc/410295635-55881

**منابع**
1. قرآن کریم
۲. تحریرالوسیله، امام خمینی
۳. جواهرالکلام، شیخ محمدحسن نجفی
۴. مقالات و تحقیقات فقهی معاصر در حوزه پزشکی و حقوق خانواده