توافق تسلیحاتی ترامپ-مودی؛ آغاز رقابت تسلیحاتی جدید در جنوب آسیا؟

رستم ضیائی پژوهشگر روابط بین الملل: ایالات متحده و هند در چارچوب یک تحول راهبردی که می تواند معادلات ژئوپلیتیکی جنوب آسیا را تحت تاثیر قرار دهد، اقدام به تعمیق همکاری های دفاعی دوجانبه کرده اند. در این زمینه، دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، و نارندرا مودی، نخست وزیر هند، از طرحی جامع برای توسعه روابط نظامی میان دو کشور رونمایی کرده اند. یکی از ابعاد مهم این همکاری، فروش جنگنده های پیشرفته اف-۳۵ به هند است که بیانگر گسترش تعاملات راهبردی واشنگتن و دهلی نو در حوزه دفاعی و امنیتی می باشد. اگرچه این اقدام با هدف افزایش قابلیت های بازدارندگی هند صورت گرفته است، اما از منظر امنیت منطقه ای، می تواند به تغییر موازنه قوا در جنوب آسیا منجر شود. این امر همچنین نگرانی هایی را در خصوص تشدید رقابت تسلیحاتی و افزایش تنش های ژئوپلیتیکی در منطقه، به ویژه در ارتباط با پاکستان، برانگیخته است.

ائتلاف دفاعی میان ایالات متحده و هند تا حدی ناشی از نگرانی های مشترک این دو کشور در خصوص گسترش نفوذ چین در منطقه هند-و-پاسفیک است. ایالات متحده با تقویت توانمندی های نظامی هند، به دنبال ایجاد تعادلی راهبردی در برابر چین است. در عین حال، هند به منظور تنوع بخشیدن به منابع تامین تسلیحات خود که به طور سنتی بر تجهیزات روسی متمرکز بوده، تلاش دارد تا فناوری های غربی را به عنوان بخشی از استراتژی دفاعی خود ادغام کند. این تغییر در سیاست تامین تسلیحات از اهمیت ویژه ای برخوردار است، به ویژه با توجه به چالش هایی که هند در زمینه تامین قطعات یدکی و به روزرسانی تجهیزات دفاعی از روسیه با آن روبه رو است. با این حال، این همکاری دفاعی پیامدهای قابل توجهی برای ثبات منطقه ای دارد. پاکستان، که همسایه و رقیب دیرینه هند است، توافق تسلیحاتی ایالات متحده و هند را تهدیدی مستقیم برای امنیت خود می داند. در طول تاریخ، هند و پاکستان در زمینه رقابت های استراتژیک به ویژه در حوزه هسته ای درگیر بوده اند. ورود تسلیحات پیشرفته ای همچون اف-۳۵ می تواند این رقابت را تشدید کرده و به احتمال زیاد منجر به شروع یک مسابقه تسلیحاتی شود. در واکنش به تحولات اخیر در محیط امنیتی، پاکستان به بازنگری در استراتژی هسته ای خود پرداخته است. گزارش های اخیر نشان می دهند که پاکستان در حال توسعه فناوری موشک های بالستیک دور برد است که احتمالا به عنوان تدابیری متقابل در برابر توانمندی های نظامی تقویت شده هند طراحی شده اند.

هند و پاکستان هر دو کشورهای دارای تسلیحات هسته ای هستند و سابقه ای طولانی از تنش ها و درگیری های نظامی میان این دو کشور وجود دارد. ورود تسلیحات نظامی پیشرفته می تواند آستانه تشدید بحران ها را کاهش داده و احتمال بروز اشتباهات محاسباتی را افزایش دهد. علاوه بر این، هزینه های مالی ناشی از رقابت تسلیحاتی می تواند منابع مورد نیاز برای توسعه اقتصادی و اجتماعی را از کشورهای مذکور منحرف کرده و به تبع آن، بر ثبات و رفاه بلندمدت آن ها تاثیر منفی بگذارد. به گزارش «Modern Diplomacy» برای کاهش این ریسک ها، ضروری است که بازیگران منطقه ای در فرآیند گفت وگوهای سازنده و اقدامات اعتمادسازی مشارکت کنند. همچنین چارچوب های بین المللی و مداخلات دیپلماتیک می توانند نقش مهمی در تقویت ثبات ایفا کنند و اطمینان حاصل نمایند که تقویت توان دفاعی به اقدامات تهاجمی تبدیل نشود.

دانشگاه امام صادق رستم ضیائی