مرتضی شیخ دره نی
کارشناس ارشد روابط بین الملل و پژوهشگر مطالعات امنیتی - سیاسی با محوریت تروریسم و افراط گرایی
3 یادداشت منتشر شدهگروه های تروریستی چه نقشی در قاچاق مواد مخدر دارند؟

مقدمه
گروه های تروریستی از قاچاق مواد مخدر برای تامین منابع مالی خود از طریق اخذ مالیات از باند های تبهکار سازمان یافته،شبه نظامیان مسلح یا قاچاق چیان مواد مخدر سوء استفاده می کنند.این موضوع بیشتردر مناطقی مانند افغانستان و شبه قاره هند به چشم می خورد.تجارت بین المللی مواد مخدر،بازار وسیعی است که به دلیل درآمدهای غیرقابل ردیابی،منبع پر سودی برای گروه های تروریستی محسوب می شود.بنابراین گروه های تروریستی با شبه نظامیان جنایتکارسازمان یافته توافق می کنند.از جمله مناطقی که این توافقها در آنها زمینه مساعدتری پیداکرده است،عبارتند از: افغانستان، میانمار،سوریه،لبنان، عراق، لیبی،نیجریه،مراکش، ونزوئلا و منطقه تریپل فرونترا(منطقه ای که مرزهای پاراگوئه، برزیل و آرژانتین تلاقی می کنند).
وابستگی تسهیلاتی
در مناطق مختلف،به ویژه درآفریقا،قاچاقچیان و گروه های تروریستی ،این موضوع را آموختند که با یکدیگر مدارا کنند.با درک این که دشمنی و رویاروی یبین آنها به نفعشان نیست.در بسیاری از مناطق، جنگ علیه تروریسم باعث نزدیکی بین برخی گروه های تروریستی و قاچاقچیان شده است.سازمان های تروریستی برای تامین مالی عملیات های خود به نقدینگی مالی قابل توجهی نیازدارند.این موضوع می تواندتوسط قاچاقچیان مواد مخدر محقق شود.قاچاقچیان در ازای پرداخت مالیات و عوارض می توانند باحفاظت وعبور امن درمناطق حفاظت شده فعالیت کنندیااز آن منطقه تردد کنند.گسترش دامنه عمل آنها،یکی ازنقاط قوت همکاری بین تروریست ها و باندهای تبهکار است.زیرا امکان برخورداری از حمایت شخصیت های فاسد سیاسی و امنیتی و هم چنین امکان دسترسی آسان به کانال های پولشویی و مسیرهای نسبتا امن برای ترانزیت مواد مخدر را فراهم می کند.
مناطق تولید
تولیدخشخاش درافغانستان تحت تاثیرسقوط دولت کابل و قدرت گرفتن طالبان می تواند عملیات و مدیریت مربوط به تولیدو قاچاق تریاک را تغییردهد.با این حال، مناطق موسوم به هلال طلایی(افغانستان و پاکستان) و مثلث طلایی(میانمار،لائوس و تایلند) که شامل240هزار هکتارکه زیر کشت خشخاش رفته است.مزارع خشخاش در افغانستان هزاران هکتار زمین را اشغال کرده است. سودآوری و سهولت نسبی تولید خشخاش کشاورزان افغان را بیشتر و بیشترتشویق به انتخاب کشت خشخاش کرده است.در واقع، مزارع خشخاش در دوازده سال گذشته36درصد افزایش یافته است.طالبان10درصد از کل عوایدتریاک تولیدشده را از کشاورزان مالیات می گیرند. همچنین30درصداز آزمایشگاه هایی که تریاک را به هروئین تبدیل می کنند و از تاجرانی که مواد مخدر غیرقانونی را قاچاق می کنند،مالیات اخذ می شود. تخمین زده می شود که درآمدسالانه طالبان از اقتصاد مواد مخدر غیرقانونی از100تا400میلیون دلار متغیراست که درکل حدود60 درصد از درآمد سالانه طالبان است.
مسیرهای قاچاق مواد مخدر
هروئین پس از تولید،از طریق سه مسیراصلی:1-مسیرشمالی2-مسیرجنوبی3-مسیرغربی به بازارهای هدف هدایت می شود. مسیرشمالی،از سه کشور همسایه آسیای مرکزی ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان میگذرد و سپس به آذربایجان،گرجستان، قزاقستان و روسیه می رود.درتاجیکستان،چندین هسته تروریستی از جمله حزب التخیروجماعت انصاراالله ازقاچاق مواد مخدر حمایت می کنند.در افغانستان جماعت الامام بخاری هروئین را حمل و توزیع میکند.
مسیرجنوبی:از پاکستان در منطقه بلوچستان می گذرد و از راه زمینی به چین،ترکیه و اروپا و از طریق دریابه شرق آفریقا،اقیانوسیه و آمریکا می رسد. هروئین تولیدشده در آسیای جنوب شرقی به تانزانیا می رسد و درمقادیر زیادبا قایق های کوچک به زنگبار یازمینی به کنیا منتقل می شود.سپس به موزامبیک فرستاده می شود و از آنجا از طریق دریابه اروپا و آمریکای شمالی یااز طریق زمینی به آفریقای جنوبی می رود.شهر بندری دارالسلام مرکز اصلی قاچاقچیان مواد مخدر آفریقایی است که تجارت بین المللی مواد مخدر را از آنجا کنترل وهدایت میکنند.
مسیر اخر،مسیرغرب به ایران،شبه قاره هند و جنوب قفقازبه جنوب ایتالیا،آلبانی،صربستان و مونته نگرو ومقدونیه میرود.گروه های مسلح تروریستی- وهابی مقدونیه برای تامین امنیت ترانزیت کوکائین افغانی در ازای دریافت پول همکاری می کنند.
ماری جوانا، کوکائین و مواد مخدر مصنوعی(ترکیبی)
ماری جوانا:یکی دیگراز مواد مخدر است که گروه های تروریستی از طریق مالیات برای تامین مالی خود از آن بهره برداری می کنند. مسیراصلی تجارت این مواد از افغانستان و پاکستان به آلبانی و هلند است که از آنجابه شهرهای بزرگ اروپا ارسال می شود.
در افغانستان،این عملیات در دست طالبان است.در حالی که گروه های تروریستی لشکر طیبه,جیش محمد در پاکستان فعالیت می کنند.با داشتن گروه معروف«ارتش خیر»که معمولا عنوان های«ارتش درستکاران»یا«ارتش پاکان»از آن یاد می کنند.یکی از بزرگ ترین و فعال ترین سازمان های تروریستی در جنوب آسیااست. در حال حاضر درنزدیکی لاهور پاکستان در حال فعالیت است.
در آفریقا، گروه بوکوحرام،داعش و گروه های وابسته به القاعده ترانزیت داروهای مخدربه ویژه حشیش، کوکائین و موادترکیبی جدیدرا در ازای پرداخت مالیات،عوارض و تسلیحات بر عهده دارند.این مالیات های مصرف مواد مخدرتا میلیون ها یورو برای تامین فعالیت های مالی و عملیات خود جمع آوری میکنند.گروه تروریستی الشباب،مسیرهای مواد مخدرمانند مراکش، تونس، الجزایر،لیبی،مصر،مالی،نیجریه،گینه رادر غرب و مرکز آفریقارا پوشش می دهد.
جمع بندی
نقش گروه های تروریستی در قاچاق مواد مخدر به تولیدمواد مخدر مربوط نمی شود،بلکه به تامین مالی آنهاهم مربوط می شود.در برخی مناطق از تولیدکنندگان و تقریبادر همه حوزه ها از قاچاقچیان مالیات می گیرند. گروه های تروریستی می تواننداز بخش های مختلف تجارت مواد مخدر(حفاظت، حمایت در حمل ونقل و واسطه گری)کمک مالی دریافت کنند.بنابراین،مبارزه با قاچاق مواد مخدر بایداز سه راه متفاوت(نظامی،قانونی و اقتصادی)باشد.
قبل از هر چیز،مهم است که نه تنها با پولشویی،بلکه بایدبا باندهای تبهکارسازمان یافته که با گروه های تروریستی همکاری می کنند، از طریق تلاش برای ساختارشکنی مدل های جنایی که می توانند توسط تروریست ها بدون توجه به منطقه عملیاتی آنها تکرار شود، مبارزه کرد.همچنین تقویت فعالیت ها و ابزارهای تحقیق و ردیابی تامین مالی مستقیم و غیرمستقیم تروریسم بسیارحیاتی است.
در مورد خاص؛ افغانستان، خاورمیانه و آمریکای لاتین،اقدامات اقتصادی می تواند برای حمایت از سیاست های رفاهی برای کشاورزان وتامین مالی آنها یک سیاست ارضی متفاوت انجام شود،به طوری که آنها مجبور به کشت مواد خامی نشوند که مواد مخدر از آن به دست می آید.