نظریه تکامل داروین
نظریه تکامل داروین این ادعا را مطرح کرد که همه اشیای زنده و گونه هایی که اینک زنده اند یا در گذشته می زیسته اند به لحاظ ژنتیکی با هم مرتبط اند. این مطلب فقط شامل انسان و حیوانات پست نمی شود، بلکه حشرات، باکتری ها، دیگر جانداران ساده تر، و حتی گیاهان را نیز در بر می گیرد. امروزه این پیوستگی ژنتیکی همه گونه ها را کلان تکامل می گویند. داروین به این دیدگاه رسید که همه گونه های موجود جهان از نیاکان مشترک تکامل یافته اند و اگر خیلی به عقب برگردیم به نخستین شکل های زیستی می رسیم، که به نظر برخی همان جانداران تک سلولی بودند که نزدیک به چهار میلیارد سال پیش در دریاها پدید آمدند. به نظر او شکل های پیچیده تر زیستی در گذر زمان از طریق انتخاب طبیعی از شکل های زیستی ساده پدید آمدند. انتخاب طبیعی همان تنازع بقا در طبیعت است که در آن تنها شایسته ترین ها باقی می مانند و همین انتخاب طبیعی است که ساختار فیزیکی گونه های مختلف را تعیین می کند.در قرن بیستم یافته های ژنتیک در کنار کالبدشکافی تطبیقی، جنین شناسی، دیرین شناسی، زمین شناسی و دیگر علوم، شواهد بیشتری به نفع نظریه تکامل فراهم کرد.
بنیادهای نظریه تکامل
به گفته مایکل دنتون زیست شناس استرالیایی پایه های نظریه داروین را سه اصلی تشکیل می دادند که عملا بدیهی بودند؛
- جان داران تغییر می کنند.
- این تغییرات می توانند به ارث برسند
- همه جان داران در معرض فشار تنازع برای بقا هستند که توسط انتخاب طبیعی به نفع بقای تغییرات مطلوب عمل می کند. ایان باربور نیز تغییرات اتفاقی، تنازع بقا، و بقای انسب را مفاهیم اصلی نظریه داروین می داند.
برندن سوییتمن فیلسوف دین ایرلندی نیز مفاهیم اصلی نظریه تکامل را چنین تقریر می کند:
- در میان گونه ها و رقم ها (زیرگونه ها) در گذر زمان دگرگونی وجود دارد که گاهی از آن با عنوان سازگاری گونه ها یاد می شود،
- انتخاب طبیعی
- تنازع بقا و بقای انسب،
- خردتکامل،
- کلان تکامل که گاهی تبار مشترک یا نیای مشترک یا نشئت گرفتن گونه ها از طریق تغییر نامیده می شود،
- ماهیت پیش رونده این تکامل، بدان معنا که فرایند تغییر تکاملی به طور کلی با گونه ها و شکل های زیستی ساده تر آغاز می شود و به تدریج در دوره های زمانی بسیار طولانی به پیدایش گونه ها و شکل های زیستی پیچیده تر منجر می شود.
منتقدان زیست شناس نظریه تکامل
به جز مخالفان مذهبی نظریه تکامل که منشاء مخالفت آن ها با نظریه فرگشت ممکن است باورهای مذهبی و آموزه های ادیان باشد،گروهی از دانشمندان علوم طبیعی، جزو مخالفان یا منتقدان این نظریه دسته بندی می شوند. گروهی از ایشان هوادار نظریه طراحی هوشمند و گروهی دیگر آفرینش گرا، و برخی نیز معتقد به فرگشت الهی(تکامل خدامحور)هستند. به گزارش حسین نصر فیلسوف شیعه، زیست شناسان برجسته ای وجود دارند که از انقلاب های ارگانیک سخن می گویند نه از تکامل این زیست شناسان معتقدند داروینیسم مانع پیشرفت زیست شانسی شده و با داده های زیست شناختی در تطابق نیست.