نجات دشت های ایران با توسعه مزارع خورشیدی
آب، بنیادی ترین مایه ی زندگی در زمین به شمار می آید تا جای که قرآن کریم نیز سرچشمه ی پیدایش زندگی را آب می داند. انسانها، گیاهان، جانوران و نیز دیگر زیست کنندگان در زمین، بدون آب توانایی زندگی را نداشته و از میان خواهند رفت. قسمت اعظمی از کشور ما در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده است و جهت تامین آب مورد نیاز این مناطق ناگزیر به استفاده از منابع آب زیرزمینی هستیم. در سال های اخیر در اثر برداشت بی رویه از این منابع از یک طرف و وقوع خشکسالی از طرف دیگر، تغییراتی در کمیت و کیفیت این منابع ایجاد شده است که استفاده از این منابع را با اشکالاتی مواجه کرده است. آبکشی از آب های زیرزمینی آبرفتی در دشت ها فاجعه آمیز است، از آن رو که نشست برگشت ناپذیر زمین در بسیاری از دشتهای ما (کرمان، خراسان، اصفهان، یزد، فارس) رخداده و در حال افزایش است. آبخوانی که بر اثر آبکشی بیش از اندازه متراکم شود، به وضعیت پیشین بازنگشته و بهره وری خود را از دست می دهد. شوربختانه بهره برداری از منابع آب زیرزمینی در بعضی مناطق بیشتر از تغذیه این منابع می باشد که این روند می تواند باعث نابودی منابع آب زیرزمینی گردد. برای نمونه نتایج تحقیق اسفندیاری (2014) در دشت درزوسایبان لار نشان می دهد سطح آب در چاه های منتخب در طی سال های اندازه گیری (1380 تا 1387) به شدت روند کاهشی نشان می دهد، بطوریکه بطور متوسط سالیانه به میزان4/86 متر (4860 میلی متر) افت سطح آب ثبت شده است. این در حالیست که حداکثر تغذیعه طبیعی سالانه سفره آب زیرزمینی دشت در اثر بارندگی و آبیاری اراضی زراعی به .24/. متر (240 میلی متر) می رسد. همچنین شوری آب چاه های منتخب در طی سال های اندازه گیری شده افزایش یافته و روند صعودی شدیدی به خود گرفته است، بطوریکه در طی 7 سال میزان متوسط شوری 45/2 برابر افزایش یافته است. اگر این روند بهره کشی از منابع آب های زیرزمینی در دشت های استان ادامه یابد، دیری نخواهد پاید که منابع آب زیرزمینی نابود و دشت ها تبدیل به بیابان و فارس به سرزمین سوخته مبدل خواهد شد. بنابراین، برای جلوگیری از رخداد این فاجعه عظیم، بایستی تدبیری اندیشید. پیشنهاد می گردد در دشت های بحرانی و فوق بحرانی برداشت از آب های زیر زمینی برای مصارف کشاورزی متوقف گردد و توسعه مزارع خورشیدی در دستور کار قرار گیرد. دولت بایستی این موضوع را در اولویت قرار دهد و با در اختیار قرار دادن اعتبارات کافی و کمک های فنی به زارعین در دشت ها برای توسعه مزارع خورشیدی اقدام نماید. در بحث امنیت انرژی در بلند مدت برای کشور بایستی سیاست گذاری و برنامه ریزی در جهت تامین انرژی مورد نیاز کشور از منابع انرژی های تجدید پذیر و پاک باشد. خوشبختانه موقعیت کشور ایران بر روی کره زمین در جایی قرار گرفته است که از انرژی های تجدید پذیر نظیر نور خورشید و باد می توان از بازده بالایی استفاده نمود. برای تحقیقات، طراحی و اجرای طرح های تامین انرژی از منابع تجدید پذیر می توان از توان علمی نخبگان جوان در قالب شرکت های دانش بنیان استفاده نمود. به نظر اینجانب می توان هزاران جوان نخبه را جهت اقدام فوق بکار گرفت.
منابع:
- Esfandiari, M., 2014. Recharging groundwater using floodwater through floodwater spreading system is a simple and economical method for supplying water in peri-urban and rural areas. Proceedings of the International Conference on Peri-Urban Landscapes: Water, Food and Environmental Security, 8-10 July, Sydney, Australia.