آشنایی با جامعه شناسی ورزشی-قسمت دوم

در دهه 70 میلادی نوربرت الیاس اعلام کرد که شناخت ورزش کلید شناخت جامعه است. الیاس معتقد است بازی ها و ورزش ها وسیله ممتازی برای تنظیم خشونت شده اند زیرا تمرین هم ستیزی بدنی را روی صحنه آورده و آن را قانونمند و مشروع می کند. به نظر الیاس موضوع جامعه شناسی بررسی شبکه های روابط متقابل، وابستگی های متقابل، پیکربندی ها و فرآیندهایی است که انسان ها را در وابستگی متقابل قرار می دهند. به نظر «الیاس» بازی ورزشی مدلی را عرضه می کند که جامعه شناس به کمک آن می تواند به ساختار اجتماعی فکر کند (مهرآئین، 1387).

«سی رایت میلز» بر این باور بود که در تخیل جامعه شناسی پنج نوع ادراک مطرح می شود: تاریخی، فرهنگی، ساختاری، انتقادی، ورزشی.

«فوکو» نیز گفته است که نظم و ورزش، در یک زندان متولد شدند. «هابرماس» به تسلط «عقلانیت ابزاری» در ورزش و پیامدهای خشونت بار آن اشاره می کند. تلاش هابرماس نشان دادن نهادینه شدن سلسله مراتب و استبدادی است که در ورزش های سازمان یافته وجود دارد، به ویژه اینکه نشان دهنده انتقال همه قدرت تصمیم گیری به مربیان است که ورزشکاران تقریبا هیچ قدرتی از خود ندارند. «پی یر بوردیو[2]» نیز ورزش را عامل پرورش شخصیت، غنی سازی اوقات فراغت با کمترین هزینه، بسیج توده ها، فتح نمادین جوانان و توده ها، یاری گری احزاب سیاسی و دارای قابلیت مبدل شدن زودهنگام به قدرت سیاسی و باعث عادت واره و ایجاد سرمایه اجتماعی می داند (هاشم زهی و همکاران، 1399: 147).

«گافمن» هم بیان کرده بود که کنش متقابل استراتژیک، یک مدل واقعی برای ورزش است. «مرتون» در خصوص ورزش و انسجام بیان کرد که در هر دوره تاریخی ورزش باعث انسجام در ساختار می شود. «گرامشی» از ورزش به عنوان ترکیب فرهنگ ملی و سلطه سخن گفت. هسته سخت و دال مرکزی اندیشه [3]«گرامشی»، مفهوم هژمونی[4] است. «بوردیو» نیز گفت که ورزش به عنوان یک نهاد با اشکال طبقه اجتماعی در ارتباط است (مهرآئین، 1387). از نظر «الیاس[5]» اختلاف میان ملت ها باید بدون توسل به خشونت رفع شود. روابط اجتماعی و نهایتا زندگی اجتماعی باید صلح آمیز شود که در این راستا انواع ورزش ها می توانند عامل مطلوب و مناسبی در این خصوص باشند (نوابخش و جوانمرد، 1388: 139).

«نظریات کارکردگرایی، تضاد، فمنیستی، رفتار گرایانه، کنش متقابل نمادین، مبادله، روان شناسی اجتماعی، دیدگاه های لیبرالیستی، مکتب لیسستر و نظریات اندیشمندانی چون دانینگ، الیاس، بوردیو، لوشن و سیج از جمله نظریات جامعه شناختی هستند که در حیطه ورزش مباحث مهمی را مطرح نموده اند» (قدیمی، 1393: 61).

منبع:

جهانفر، رضا (1401)، مطالعه جامعه شناختی نقش ورزش و سازمان های ورزشی در ساختار جنگ؛ نمونه موردی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.