مجموعه کتاب ۷ جلدی با عنوان «من زد نیستم» (راهنمای مشاوران، معلمان و والدین در تعامل با نوجوانان)

مجموعه کتاب 7 جلدی با عنوان «من زد نیستم» (راهنمای مشاوران، معلمان و والدین در تعامل با نوجوانان) با قلم دکتر حامد بخشی و سرکار خانم دکتر صاحب الزمانی و با نظارت و ویراستاری علمی سرکار خانم دکتر رعنا صباغ و به همت انتشارات بنیاد پیشگیری از آسیب های اجتماعی منتشر شد. 

من زد نیستم با روایتی انتقادی و خلاقانه با طرح و بحث موضوعات روزآمد و جدید در حوزه نوجوانان و جوانان نسل زد و الفا (دهه هشتادی و نودی) به دنبال احقاق حقوق روانی، اجتماعی، فرهنگی و تربیتی این نسل ها است و برای والدین، مشاوران و معلمان نیز راهکارهای خلاقانه ای ارایه می دهد. این مجموعه ارزشمند 7 جلدی راهنمای کاربردی دقیقا و جامع به موضوعات زیر می پردازد: 

جلد اول: اصول مشاوره و گفتگو با نوجوانان:

برای یک نوجوان که در سنین بلوغ است، باید مسائلی مانند استقلال فردی، هویت و موقعیت اجتماعی و… مورد توجه قرار گیرد، که اگر این مسئله به خوبی هدایت نشود مسایل عدیده روانی و رفتاری در انتظار فرد خواهد بود، در اینجا مسئله مشاوره برای نوجوانان بسیار اهمیت پیدا می کند، هدف از مشاوره­های نوجوانان می توان به مسائلی مانند، شناخت هویت خود در جامعه، مسائلی و مباحث اخلاقی، ترس­ها، روابط گروه همسالان و رفتارهای بهنجار و نابهنجار و دیگر مسائل مربوط به خانواده و اجتماع است، که باعث می شود فرد بهتر خود را بشناسد و مسیر خود در زندگی را بیابد، این مشاوره باعث جلوگیری از بسیاری مسائل پایه­ای و مشکلات اساسی در زندگی فرد می شود و باعث می گردد که از بسیاری از مشکلاتی که جوانان امروزی با آن دست و پنجه نرم می کنند، پیشگیری شود و افراد بتوانند به خوبی در زندگی خود پیشرفت کنند و دیگر دچار مسائل و مواردی نشوند. از دیگر مواردی که نوجوانان در آن نیاز به مشاوره دارند می توان به مسائلی همچون افسردگی، تغییرات خلقی، اختلال­های روانی و رفتاری، مشکلات با خانواده، گرایش به رفتارهای پرخطر، افت تحصیلی و... است که هر کدام از این موارد در صورت عدم مدیریت صحیح می­تواند بحران­زا باشد.

جلد دوم: تقویت باورهای دینی در نوجوانان (مقابله با دین گریزی و حیازدایی)؛ 

نوجوانان جزو مهمترین اقشار جامعه هستند، تاثیرپذیری این طیف موجب شده که این آنهادر معرض آسیب های متعددی قرارگیرند. یکی از مهمترین آسیب هایی که این طیف را تهدید میکند، تضعیف در باورهای دینی است. باورها در ابعاد زندگی یک نوجوان دارای نقش بسیار زیادی می باشند و دشمنان سعی در تضعیف باورهای دینی نوجوانان را دارد. از عوامل موثر در تضعیف باور دینی در نوجوان، می توان به نقش پررنگ خانواده اشاره کرد. خانواده جایگاه رویش و بالندگی یک نوجوان است. حال، اگراین محیط مملو از آرامش، ایمان و خدامحوری نباشدو معیارها بیگانه باشد قطعا فرزند هم با چیزهایی بزرگ می شود و ارزش پیدا می کند که با آن تربیت شده است. نقش خانواده در هویتیابی فرزند، رفتار صحیح پدر ومادر با نوجوان به او کمک میکند تا از این برهه پرتالطم به سالمت بگذرد. خانواده مهمترین و بنیادیترین جایگاهی است که فرزند در آن رشد میکند. بنابراین اگر این نهاد مقدس جایگاهی باشد که در آن ارزشهای دینی شناختهشده ومحترم شمرده شود قطعا در رشد وتربیت نوجوان موثر است و بالعکس اگر خانواده افسارگسیخته باشند که هیچ بویی از دین نبرده و ارزشی به نام ارزش دینی در آن حاکمنباشد، چگونه میتوان انتظار پرورش نوجوان و جوانی پاک و مرشد یافته از لحاظ دینی داشت. 

جلد سوم: روانشناسی نوجوانان نسل زد و آلفا (دهه های هشتادی و نودی) و موسیقی کی پاپ کره ای

این دو نسل علاقه شدیدی به ارتباطات مجازی و رسانه های دیجیتال دارند و دوست دارند همه کارهای خود را به صورت آنلاین انجام دهند. دوست دارند دست به اختراع بزنند و محصولات نو و جدیدی اختراع کنند تا کار بشر را راحت کنند. این افراد تمایل عجیبی به برهم زدن ساختارها دارند و دوست دارند ابزار و ساختار جدید و منحصربه فردی ارائه دهند که بهتر از ساختارها و مدل های پیشین باشد. نسل آلفا آداب و رسوم، ارزش ها و تجربیات را در فرهنگ ها به اشتراک می گذارد. آن ها همچنین اجتماعی تر و بصری تر از نسل های قبلی حتی نسل زد هستند و در دنیایی از تماس های تصویری مکرر، در آستانه متاورس و محبوبیت فزاینده واقعیت مصنوعی رشد می کنند. این دو نسل در همه عرصه های فناوری های نوین سیر جدی و مستمری دارند و دنیا برای شان بیشتر مجازی معنا دارد تا فضای حقیقی. گرایش به تنوعات فردی مثل موسیقی نیز برجسته است. موسیقی نیروی قدرتمندی است که می تواند تاثیر بسزایی بر خلق و خو، افکار و رفتار ما داشته باشد. این مسئله به ویژه در مورد نوجوانانی که در حال گذراندن دوره رشد جسمی و عاطفی هستند نیز صادق است. موسیقی می تواند به نوجوانان کمک کند تا با استرس کنار بیایند، احساسات خود را بیان کنند و با همسالان خود ارتباط برقرار کنند. با این حال، استفاده مسئولانه از موسیقی مهم است، زیرا در صورت عدم استفاده عاقلانه، می تواند اثرات منفی نیز داشته باشد.

جلد چهارم: پیشگیری و مقابله با رفتارهای پرخطر نوجوانان (جنسی، عاطفی، اعتیاد و...) 

نوجوانان از فکر کردن به پیامدهای درازمدت رفتار خود ناتوان اند. مهم است که والدین بدانند رایج ترین رفتارهایی که نوجوانان درگیر آن ها می باشند و می توانند به پیامدهای منفی منجر شود، چه هستند. رفتارهای پرخطر عموما ناشی از تغییرات مهم روحی و روانی دوران بلوغ است. تغییرات هم برای نوجوان سخت است و هم برای اطرافیان به خصوص والدین. وی در این زمان نیاز به حمایت و پشتیبانی روانی دارد. نوجوان در صورتیکه حمایت لازم را دریافت نکند، احتمال سوق به سمت رفتارهای پرخطر زیاد می­شود. رفتارهای پرخطر نوجوان، سلامت جسمی، روانی و اجتماعی او را مختل می­کند. به همین دلیل آگاهی افرادی که با این رده سنی کار می­کنند مثل معلمین و مسئولین مدرسه، ضروری است. نوجوان برای رهایی از هیجانات زیادی که تجربه می­کند و درک نشدن، به دنبال روش­هایی می­رود که همسالانش تجربه کرده­اند و یا پیشنهاد می­کنند. بیشترین رفتارهای پرخطر در گرایش به دخانیات و مواد مخدر، تمایل به رابطه نابهنجار، روابط پرخطر در فضای مجازی و... است.

جلد پنجم: پیشگیری و مقابله با خودزنی، افکار و اقدام به خودکشی در نوجوانان

وقتی کودک و نوجوانی می­گوید که قصد دارد خود را بکشد یا به خود آسیب بزند، باید بدانیم این صرفا برای جلب توجه دیگران نیست و امکان اقدام عملی نیز دارد. درست است که ممکن است آنها واقعا نخواهند بمیرند، اما وقتی میل به چنین رفتاری دارند، باید از آنها مراقبت نمود. برخی از مهمترین عوامل محرک محیطی که ممکن است موجب افزایش خطر اقدام به خودکشی یا خودزنی درکودک یا نوجوان شوند، عبارتند از: طلاق والدین، شکل گیری یک خانواده جدید، مثل یک خانواده با خواهر و برادر جدید، اسباب کشی به محل جدید یا مهاجرت، خشونت خانگی، و در معرض سوء رفتار روانی و جنسی و یا قلدری بودن، اضطراب، افسردگی، تاثیر گروه همسالان و... . همچنین ممکن است عوامل خطر و عوامل محافظتی دیگری وجود داشته باشند که در مراحل اهمیت بعدی قرار می گیرند. مسایلی نظیر؛ روابط ناپایدار گروه های دوستی، گرایش به دخانیات و مصرف مواد مخدر، اختلالات روانپزشکی، اعتماد به نفس پایین، مشکلات تحصیلی، سطوح پایین تاب آوری در برابر مشکلات و مسایلی نظیر این موارد.

جلد ششم: مقابله با اضطراب و کمالگرایی در نوجوانان

 افراد کمال گرا در اغلب موارد برای انجام کارها خود را شکست خورده می پندارند و این موضوع به مرور می تواند باعث بروز اختلالاتی دیگر مثل افسردگی در نوجوان شود. همچنین افراد کمال­گرا انتظار دارند که سایر افراد نیز دقت و توجه ویژه تری، مثل خود، برای انجام کارها داشته باشند؛ از همین رو، نوجوانان کمال­گرا در انجام کار تیمی و گروهی ضعیف تر عمل کرده و موجب رنجش سایر اعضای گروه می شوند؛ به همین دلیل، کمال گرایی در نوجوانان می تواند باعث انزوا و تنهایی نوجوان نیز شود. میل به بی عیب بودن و تلاش برای همیشه کامل بودن باعث می شود نوجوانان فشار شدیدی را در هر زمینه ای تحمل کنند. کمالگرایی به مانند بسیاری از اختلال­های رفتاری و روانی نوجوانان ریشه در خانواده و سبک تربیتی والدین دارد که خصوصیت را یا در توقعاتی که نسبت به فرزند خود برای موفقیت و پیروزی نشان می­دهند و یا با تشویق بیشتر از ظرفیت و اندازه نوجوان او را نسبت به توانمندی­ها و موفقیت­هایش متوقع بار می­آورد، به گونه­ای که نوجوان تصور می­کند برای اینکه در نگاه و دید والدین مثبت باشد همیشه باید در شرایط ایده­آل و پیروزی قرار گیرد. گاهی هم والدین خود کمالگرا هستند و این خصوصیت را در فرزند خود پرورش می­دهند، والدین کمال گرا، کودک را به این باور می رساند که اگر به بالاترین استانداردها دست پیدا نکند، شکست خورده است.

جلد هفتم: پرورش تفکر انتقادی در نوجوانان 

 تفکر نقاد به یک فرد اجازه میدهد تا زندگی خود را به کمال برساند و همیشه پیش از اعمال خود و عواقبی که پیش خواهد آمد فکر کند. با پرورش مهارتهای تفکر انتقادی در فرزندان خود، بدون شک آینده درخشانی در پیش رو خواهند داشت.همچنین مهم است که به یاد داشته باشید که تفکر انتقادی با انتقادی بودن یکسان نیست. تفکر انتقادی صرفابه معنای تجزیه و تحلیل یک مشکل یا موقعیت و یافتن راه حل های ممکن است، در حالی که انتقادپذیر بودن به معنای قضاوت در مورد کسی یا چیزی بدون دلیل معتبر است. تفکر انتقادی یکی از مهمترین شایستگی هایی است که می توانیم به فرزندان خود آموزش دهیم. این نوع تفکر به کودکان و نوجوانان کمک میکند تا اطلاعات مختلف را پردازش کنند، تصمیماتی بگیرند که از اهداف و منافع آنها حمایت میکند، اطلاعات را تجزیه و تحلیل و مهارت های تفکر خود را تقویت کنند. در حالی که آموزش ایجاد دانش و بیان حقایق به نوجوانان مهم است، آموزش مهارتهای تفکر نقادانه برای رشد مادام العمر، توانایی های یادگیری و موفقیت در زندگی آنها بسیار مهم است.در دنیای امروزی که به سرعت در حال تغییر است، نوجوانان باید متفکرانی نقاد باشند که بتوانند اطلاعات را معنا، تجزیه و تحلیل، مقایسه و استنتاج نمایند.

مخاطبین کتاب: 

مشاوران مدارس و روانشناسان تربیتی

مشاوران و مربیان دینی و حلقه های صالحین 

کنشگران حوزه کودک و نوجوان

معلمان، مدیران و اولیای مدرسه

مربیان پرورشی و تربیتی

والدین