اثبات دعوای قرآنی «فاینما تولوا فثم وجه الله»

اثبات دعوای قرآنی «فاینما تولوا فثم وجه الله»:

شما به هر سو رو کنید آنجا چهره ای از چهره های گوناگون حضرت حق است «فاینما تولوا فثم وجه الله»؛ اثبات این دعوای بحق قرآنی را می توان با برهان زیر روشن نمود.

این برهان دو مقدمه دارد بدین شرح:

مقدمه اول: هر موضوع مفروضی از دو حال خارج نیست یا «واجب الوجود بالذات» است یا نقیض «واجب الوجود بالذات» است.

مقدمه دوم: نقیض «واجب الوجود بالذات»، ممتنع الوجود بالذات است.

نتیجه: پس هر موضوع مفروضی یا «واجب الوجود بالذات» است یا «ممتنع الوجود بالذات»؛ بنابراین تثلیت مواد (که بر اساس آن حقائق امور، سه گونه اند، واجب و ممکن و ممتنع) باطل است؛ یعنی هیچ امر مفروضی، «ممکن الوجود بالذات» نخواهد بود.

درستی مقدمه اول بنا بر بداهت امتناع ارتفاع نقیضین از هر موضوع مفروض، روشن است؛ بنابراین هر موضوع مفروضی یا «واجب الوجود بالذات» بر آن صادق است یا نقیض «واجب الوجود بالذات».

مقدمه دوم که می گوید (نقیض «واجب الوجود بالذات»، ممتنع الوجود بالذات است)، اثباتش این گونه است که اگر نقیض «واجب الوجود بالذات» که همان عدم خداوند است، ممتنع الوقوع نباشد باید عدم خداوند، ممکن الوقوع باشد؛ ولی در این صورت وجود خود «واجب الوجود بالذات» حتمی و ضروری نخواهد بود؛ زیرا وقتی یک طرف نقیض درصدی امکان وقوع داشته باشد طرف دیگر حتمیت و وجوب ندارد؛ حال آن که «واجب الوجود بالذات» وجودش به حسب ذاتش، ضروری و حتمی است؛ و در این صورت خلف در وجوب ذاتی «واجب الوجود بالذات» لازم می آید؛ پس روشن شد که نقیض «واجب الوجود بالذات»، محال و ممتنع الوجود است.

بنابراین هر موضوع مفروضی از دو حال خارج نیست یا «واجب الوجود بالذات» است یا نقیض «واجب الوجود بالذات» است که طبق توضیح فوق، ممتنع الوجود بالذات است؛ پس هر موضوع مفروضی اگر «واجب الوجود بالذات» نباشد حتما «ممتنع الوجود بالذات» است؛ بنابراین هیچ امر مفروضی، «ممکن الوجود بالذات» نخواهد بود؛ و لذا تنها چیزی که موجود حقیقی است ذات خداوند است؛ و راهی برای موجود بودن ممکنات نیست؛ لذا فقط وجود خداوند است که در پهنه هستی، در چهره قالب های گوناگون جلوه گری می کند؛ ازین رو در قرآن چنین آمده است که «فاینما تولوا فثم وجه الله» یعنی شما به هر سو رو کنید آنجا چهره ای از خداوند است.

قم : حسین عشاقی آبان 1403