ساز و کار دستیابی به تعادل و خط میانه در روابط و مناسبات ایران و اسراییل به جهت عبور از بحران های امنیتی و اقتصادی ایران

روابط ایران و اسراییل یکی از حساس ترین و پیچیده ترین منازعات سیاسی و نظامی و امنیتی در سطح خاورمیانه است که در مورد این مناسبات، تحقیقات و مقالات و کتاب های اندک و محدودی، مورد نگارش و مطالعه قرار گرفته است. این روابط که تاثیر مستقیمی بر زیست امنیتی و اقتصادی ایرانیان دارد، آن چنان که شایسته ی آن است، مورد تجزیه و تحلیل کارشناسان و نخبگان قرار نگرفته است و مورد غفلت و گاه بی توجهی و کم توجهی قرار گرفته است. برای دستیابی به خطوط میانه و تعادل بین این دو کشور، نیاز به درک عمیق از ریشه های منازعه و همچنین بررسی راهکارهای عملی برای ایجاد فرصت های متعادل، میانه و برد-برد وجود دارد.

۱. درک ریشه های منازعه

تاریخچه منازعه ایران و اسراییل به دوره های مختلفی برمی گردد، اما بحران های اخیر و به خصوص پس از سال ۱۹۷۹ و تاسیس ساختار جمهوری اسلامی، تنش ها را شدت بخشید. این تنش ها عمدتا بر سر موضوعات هویتی، مذهبی و سیاسی، خاستگاهی دارند. همچنین، نقش برخی رهبران سیاسی و مذهبی، مردم کوچه و بازار و قدرت های جهانی و منطقه ای در شکل گیری سیاست های هر دو کشور، بر عمق این منازعه افزوده است.

۲. شناسایی نقاط مشترک

برای دستیابی به توافقی پایدار، شناسایی نقاط مشترک بین ایران و اسراییل ضروری است. مسایل اقتصادی، امنیتی و انسانی و تاریخی و مذهبی می توانند به عنوان زمینه هایی برای گفت وگو مطرح شوند. هر دو کشور در زمینه های مختلفی مانند امنیت، اقتصاد، گردشگری، آب و هوا، محیط زیست و انرژی های تجدیدپذیر دارای چالش های مشابهی هستند که می تواند پایگاهی برای همکاری باشد.

۳. دیپلماسی و گفت وگو

گفت وگو، به عنوان ابزاری کلیدی در دیپلماسی بین المللی و حقوق بین الملل و روابط بین الملل، می تواند نقش مهمی در کاهش تنش ها ایفا کند. ایران و اسراییل باید از طریق کانال های غیررسمی و رسمی و گاه نیمه رسمی، به ویژه در زمینه های اقتصادی و تجاری و گردشگری، به تبادل نظر و گفت وگو بپردازند. تشکیل کارگروه های مشترک برای بررسی مسایل مشترک می تواند به تقویت اعتماد مشترک کمک کند.

۴. مشارکت در پروژه های اقتصادی

ایران و اسراییل می توانند با مشارکت در پروژه های اقتصادی مشترک، به کاهش تنش ها کمک کنند. به عنوان مثال، می توانند در زمینه های کشاورزی و فناوری های نوین و شرکت های دانش بنیان همکاری کنند. چنین همکارهایی می تواند به بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی دو کشور منجر شود و فضای مثبتی را برای گفت وگوهای سیاسی و امنیتی و نظامی فراهم کند.

۵. افکار عمومی و رسانه ها

رسانه ها و نهادهای اجتماعی و سازمان های مردم نهاد و نخبگان سیاسی و اندیشه ورزان، و نخبگان حاضر در نهادهای دولتی، نقش مهمی در شکل گیری آگاهی عمومی و نگرش ها نسبت به یکدیگر دارند. ترویج فرهنگ آشتی و صلح و همکاری از طریق برنامه های آموزشی و تبادل فرهنگی می تواند به تغییر نگرش های منفی در هر دو کشور کمک کند.

۶. نقشه راه عملی

ایجاد یک نقشه راه عملی برای همکاری های دو جانبه می تواند شامل مراحل زیر باشد:

- تشکیل کارگروه ها و کمیته های مشترک: برای بررسی مسایل اقتصادی، امنیتی و نظامی و زیست محیطی.
- برگزاری کنفرانس های مشترک: برای تبادل نظر در زمینه های علمی و فرهنگی و اجتماعی.
- توسعه روابط مردمی: از طریق برگزاری جشنواره ها و برنامه های فرهنگی.

۷. نتیجه گیری

تحقق یک توافق برد-برد و یک توافق و خط میانه میان ایران و اسراییل نیازمند تلاش، زمان، شکیبایی و اراده سیاسی طرفین است. با شناسایی نقاط مشترک و ایجاد راه های گفت وگو، می توان به تثبیت صلح و همکاری میان این دو کشور امیدوار بود و در عین حال منافع و حقوق فلسطینی ها را نیز در اولویت مشترک ایران و اسراییل قرار داد. فرایند همکاری و ایجاد اعتماد بر پایه منافع مشترک می تواند کلید دستیابی به روابط مثبت و سازنده میان ایران و اسراییل باشد.

نگارش و تنظیم: بنیامین صادقی(پژوهشگر صلح و حل و فصل منازعات و میانجیگری بین المللی)
30 دسامبر 2024(10 دی)

Bensad5800@gmail.com