کارمند رهبری ( مدیریت منابع انسانی )
🔴🔴🔴
کارمند-رهبری: وقتی مدیر، نقش خودش را به کارمند واگذار می کند.
🔴مقدمه
استفان رابینز در کتاب خود به نام «مدیریت انسان ها» می نویسد:
همه ما می دانیم که رفتار انسان ها همیشه ثابت نیست و افراد، در شرایط متفاوت، رفتارهای گوناگونی از خود نشان می دهند.
🟢با این وجود، ما مدیران معمولا سعی می کنیم کارمندان مان را با استفاده از صفات و خصوصیات شخصی شان طبقه بندی کنیم، نه بر اساس رفتار آنها.
🔵مثلا می گوییم فلان کارمندمان اعتماد به نفس بالایی دارد، ولی فلانی و فلانی اعتماد به نفس شان پایین است. یا این کارمندمان بیش از حد فروتن است و به درد پست های مدیریتی نمی خورد، ولی این کارمند دیگرمان، غرور مخصوصی دارد و برای مدیر شدن مناسب است.
🟤برای همین، در بسیاری از موارد، کارمندان مان را بر اساس همین صفات و ویژگی های شخصی شان، ارزیابی و قضاوت می کنیم، در حالی که باید کارمندان مان را بر اساس رفتارشان قضاوت کنیم.
🟠حتی در زمان استخدام هم بیش از آن که به رفتار داوطلبان دقت کنیم، به خصوصیات شخصی شان دقت و مثلا تصور می کنیم چون این فرد مدرک تحصیلی بهتری از این یکی دارد، پس می تواند کارمند بهتری برای ما باشد.
🟡اما مدیران حرفه ای به خوبی می دانند که خصوصیات شخصی در مقابل شرایط محیطی، نقش بسیار کمتری در رفتار کارمندان دارند.
🟣به بیان دیگر، اگر شما بهترین فرد از نظر خصوصیات شخصی را در شرکتی با یک محیط و فرهنگ کاری نامناسب قرار بدهید، آن کارمند تقریبا هیچ کاری از عهده اش ساخته نیست.
⚫️اما اگر فردی که از نظر خصوصیات شخصی در سطح معمولی است را در یک شرکتی با محیط و فرهنگ کاری عالی قرار بدهید، آن فرد به یک کارمند بسیار کارآمد تبدیل می شود.
⚪️به همین دلیل، به شما توصیه می کنم به جای آن که بیش از حد به خصوصیات شخصی کارمندان تان دقت کنید، شرایط، محیط، بستر، ابزارها و فرهنگ کاری را برای آنها فراهم کنید.
■تا به حال برایتان پیش آمده که در محل کار احساس کنید دارید وظایف مدیرتان را هم انجام می دهید؟ اگر پاسختان مثبت است، شما با پدیده ای به نام کارمند - رهبری روبه رو شده اید.
□این اتفاق زمانی رخ می دهد که یک مدیر، به جای انجام وظایف اصلی اش، مسئولیت های مدیریتی را به کارمند خود منتقل می کند. گاهی این کار به خاطر ناتوانی مدیر است، گاهی از روی اعتماد بیش از حد، و گاهی هم صرفا برای شانه خالی کردن از مسئولیت ها.
●هرچه دلیل این رفتار باشد، نتیجه معمولا یکسان است: فشار زیاد بر کارمند، فرسودگی شغلی، و البته ضعف عملکرد تیم. بیایید با هم بیشتر درباره این پدیده صحبت کنیم.
🔴چرا کارمند-رهبری اتفاق می افتد؟
▪️نداشتن مهارت کافی:
بعضی مدیران واقعا نمی دانند چطور باید کارشان را انجام دهند. نداشتن دانش یا مهارت کافی باعث می شود مسئولیت هایشان را به دیگران منتقل کنند.
▪️مسئولیت گریزی:
برخی مدیران ترجیح می دهند وظایف پیچیده یا چالش برانگیز را به کارمندانشان محول کنند تا خودشان درگیر نشوند.
▪️اعتماد بیش ازحد:
گاهی مدیر، به دلیل توانمندی بالای یک کارمند، بیش ازحد به او اعتماد می کند و وظایف خودش را هم به او می سپارد.
▪️ضعف در نظارت سازمانی:
وقتی در سازمان، ارزیابی درستی از عملکرد مدیران وجود نداشته باشد، زمینه برای این رفتار بیشتر فراهم می شود.
🔴 چطور می شود کارمند-رهبری را در محیط کار دید؟
• مسئولیت های مدیریتی بر دوش کارمند:
مثال: مدیر فروش به جای اینکه خودش با مدیران ارشد مذاکره کند یا سیاست های فروش را طراحی کند، از یک کارشناس می خواهد این کارها را انجام دهد.
• حل مسائل تیمی:
مثال: درگیری بین اعضای تیم پیش می آید و مدیر، به جای مدیریت مشکل، از یکی از کارمندان می خواهد نقش میانجی را ایفا کند.
• تصمیم گیری های کلیدی:
مثال: مدیر به جای تصمیم گیری در مورد تغییرات بزرگ پروژه، این وظیفه را به کارمند می سپارد و از او می خواهد نتیجه را اعلام کند.
🔴پیامدهای کارمند-رهبری چیست؟
▪️فرسودگی شغلی کارمند:
کارمندانی که مجبورند بار مسئولیت مدیر را به دوش بکشند، خیلی زود دچار استرس و خستگی می شوند.
▪️کاهش کارایی تیم:
وقتی مدیری وجود نداشته باشد که نقش واقعی رهبری را ایفا کند، تیم سردرگم و بی هدف می شود.
▪️از دست رفتن اقتدار مدیر:
مدیری که وظایفش را به دیگران منتقل می کند، اعتبار و اعتماد تیمش را از دست می دهد.
▪️احساس بی عدالتی در کارمند:
کارمندان در چنین شرایطی اغلب احساس می کنند که از آن ها سوءاستفاده شده و تلاش هایشان نادیده گرفته می شود.
🔴چطور می توان جلوی این اتفاق را گرفت؟
• مرزهای وظایف را مشخص کنید:
سازمان باید به طور شفاف تعریف کند که چه وظایفی بر عهده مدیر و چه وظایفی بر عهده کارمند است.
• مدیران را آموزش دهید:
مهارت های مدیریتی مثل رهبری، تصمیم گیری، و مدیریت تیم باید به مدیران آموزش داده شود.
• ارزیابی مدیران:
سازمان ها باید نظارت دقیقی بر عملکرد مدیران داشته باشند تا مسئولیت گریزی آن ها به حداقل برسد.
• کارمندان را توانمند کنید:
کارمندان باید یاد بگیرند چطور به وظایف غیرمنصفانه نه بگویند و در صورت نیاز، موضوع را با مدیران بالاتر در میان بگذارند.
🔴🔴🔴 نتیجه گیری:
پدیده کارمند-رهبری یک مشکل جدی است که نه تنها به روحیه کارمند آسیب می زند، بلکه عملکرد کلی تیم را هم تحت تاثیر قرار می دهد. رهبری باید از مدیر شروع شود، نه اینکه بر دوش کارمند بیفتد. سازمان ها باید با شفاف سازی نقش ها، تقویت مهارت های مدیریتی، و ایجاد فرهنگی سالم و حمایتی، از این رفتار جلوگیری کنند. در نهایت، کارمند وظیفه ندارد رهبری کند؛ این کار مدیر است!
🔴پرسش:
تا به حال تجربه ای از کارمند-رهبری داشته اید؟ چطور با آن برخورد کرده اید؟
منابع :
گاهنامه مدیر
🖊دکتر حسن بودلایی