ساسان قلیکی میلان
6 یادداشت منتشر شدهچرایی یا چگونگی کدام مهمتر است؟!!
کدامیک
چرایی یا چگونگی ؟!
یک مطلب از هوسرل بنیانگذار پدیدارشناسی هست که میگه
"بسیاری از مشکلات بشر از نوع سوال پرسیدن او شروع میشود".
□این مطلب خیلی ذهنم را درگیر کرد و اصلا نمی فهمیدم منظور هوسرل چیه تا اینکه یک ویدئو از استیو جابز دیدم و یاد جمله هوسرل افتادم.
●سوالاتی که استیو جابز در اون ویدئو پرسید هیچکدام با "چرا" شروع نشد(؟!) خیلی برام جالب شد و چند کلیپ و مطلب دیگه از استیو جابز دیدم و جالب بود که هیچکدام از سوالهای جابز با "چرا" شروع نمیشد همه با "چگونه و چطور" شروع میشد.
○شروع به مطالعه کردم و آثار دیوید برنز و کیوساکی و رابینز و دارن هاردی و چند نفر دیگه که در زمینه رفتار درمانی فعال هستند را مطالعه کردم و نتیجه برام شگفت انگیز بود که در ادامه توضیح میدهم.
■بشر موجودی تجربه گراست و هنگامی که پدیده ای جدید را تجربه میکند در مغز او نتایج ثبت میشوند و از اون نتایج در برخورد با پدیده های جدید استفاده میکند.
□در واقع، وقتی ما یک سوال را با "چرا" شروع میکنیم مغز دنبال جواب در تجربیات گذشته میگردد. به عنوان نمونه:
▪︎چرا فلان اتفاق افتاد؟
▪︎چرا در فلان آزمون قبول نشدم؟
▪︎چرا من آدم موفقی نیستم؟
▪︎چرا اینقدر فقیرم؟ و...
جواب تمام این سوالات در گذشته است.
●واقعا حرف هوسرل خیلی درست و جالبه. نکته ای که متوجه شدم اینه که آدم های تاثیرگذار و موفق تاریخ مثل " نلسون ماندلا، گاندی، جابز، ایلان ماسک و ..." سئوالهایشان را با "چرا" نپرسیدن که توانستند دنیای ما را تغییر بدهند.
○آنها سوال هایشان را با "چگونه یا چطور" پرسیدند.
▪︎چگونه میتوانم کمپین حقوق بشری موفقی تشکیل بدهیم؟
▪︎چگونه میتوانیم امپراطوری استعماری انگلیس را شکست دهیم؟
▪︎چگونه سیاه پوستان به حق و حقوق برابر خواهند رسید؟
▪︎چگونه دنیای بهتری خواهیم داشت؟ و....
■حالا سئوالی که مطرح میشود این است که "تفاوت سوال هایی که با چرا شروع میشوند با سوال هایی که با چگونه شروع میشوند در چیست؟" در ادامه به این سوال پاسخ میدهم:
□همان گونه که در بالا اشاره کردم جواب سوال هایی که با "چرا" شروع میشوند در گذشته هستند و دلیل و چرایی یک اتفاق و پدیده را بیان می کنند. به عنوان مثال، جواب سوال
"چرا من این قدر آدم فقیر و بدبختی هستم؟" از این دست دلایل است:
▪︎چون "پدر و مادر من فقیر بودند، خانواده ما پر جمعیت بود، هیچوقت سرمایه کافی برای شروع کار خوبی نداشتم، از بچگی آدم بدشانسی بودم و ....".
●این جوابها در بهترین حالت دلایل درستی برای این فقر ارائه میکنند و در نتیجه من میپذیرم که تا ابد فقیر باشم واین سرنوشت رو بپذیرم.
○ولی جواب سوال هایی که با "چگونه یا چطور" شروع میشوند علاوه بر پاسخ چرایی مساله، راهکار عملی برای برون رفت یا حقیقت بخشی به چیزی را بیان میکنند و تمام جواب هم در گذشته نیست. مثلا:
▪︎چگونه میتوانم فقیر نباشم؟
▪︎چگونه میتوانم فلان کار را با موفقیت انجام دهم؟ و ..."
■پاسخ دادن به این سئوال ها راحت نیست و نیاز به تحقیق و تفکر دارند و نتیجه هر چه باشد یک راهکار عملی است که ممکن است درست یا غلط باشد ولی به هر حال یک راهکار است.
□متاسفانه ما هرگز یاد نگرفتیم که درست سوال بپرسیم و تقریبا تمام سئوالات خودمون را با "چرا" شروع میکنیم.
● یادم می آید زمانی که دانش آموز بودم بیشتر سوالاتی که معلم از ما می پرسید با چرا شروع می شد.
مثلا یادم یک بار ااین سوال رو از ما پرسید که در موردش تحقیق کنیم و نتایج رو به کلاس گزارش بدیم .
▪︎چرا حیاط مدرسه پر از آشغال است؟
○من و همه ی بچه ها کلی جواب در مورد بی فرهنگی نوشته بودیم .
■مسلما اون معلم قصدش فرهنگسازی بوده ولی آیا اگر سوال را اینجوری می پرسید بهتر نبود: "چگونه محیط مدرسه و حیاط ما میتواند همیشه تمیز باشد؟" تا طرز درست فکر کردن را از همان کودکی به بچه ها یاد دهیم.
مسلما پاسخی که به سوال "چرا نمیتوانیم.....؟" داده میشه با سوال "چگونه میتوانیم...؟" خیلی متفاوت است.
▪︎پاسخ اولی در بهترین حالت دلایل ناتوانی و دومی راه های توانستن است.
▪︎پاسخ اولی باعث نا امیدی و یاس و دومی پر از انرژی مثبت است.
●به بچه هایتان نگویید چرا اینجارو کثیف کردی؟ بگویید چطور میتونی خودت الان اینجارو تمیز کنی؟
⚪️
منابع
______ گاهنامه مدیر ______