نگاه علم حقوق به فریب در ازدواج

نگاه علم حقوق به فریب در ازدواج

امیرحسین صفدری وکیل دادگستری و پژوهشگر علم حقوق

خانواده و مسائل پیرامون آن از جمله مباحث مهمی است که در علم حقوق و جامعه بسیار مورد توجه قرار گرفته است و اکثر پژوهشگران معتقد هستند هیچ جامعه ای نمیتواند ادعای سلامت کند مگر این که خانواده های آن جامعه هم سالم باشد.

از جمله مباحث مهم حقوق خانواده که این روزها هم خیلی داغ شده است بحث تدلیس یا همان فریب در ازدواج است که با توجه به افزایش کاربران فضای مجازی شاهد این هستیم که افراد با ایجاد صفحات جعلی و فیک در فضای مجازی و حقیقی مثل همین پرونده خود را وکیل، پزشک، استاد دانشگاه، پژوهشگر، نویسنده و... می نامند و از همین طریق با جنس مخالف ارتباط برقرار کرده و در نهایت ازدواج می کنند.

به زبان خیلی ساده تدلیس یا فریب در ازدواج یعنی فردی به دروغ خود را وکیل دادگستری عنوان کند و یا استاد دانشگاه عنوان کند و یا نویسنده و پژوهشگر معرفی کند و طرف مقابل به خاطر همین مسله با او ازدواج کند و پس از ازدواج متوجه شود که این تعاریف و حرف های طرف مقابل به کلی دروغ و پوشالی بوده است که در این صورت میگویم تدلیس در نکاح یا همان فریب در ازدواج رخ داده است که این مسله هم از نظر حقوقی هم کیفری دارای آثار مهمی برای فرد و آن ازدواج می باشد.

از منظر حقوق کیفری قانونگذار ما در ماده 647 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات می گوید: چنانچه هر یک از زو جین قبل از عقد ازدو اج طرف خود را به امور و اهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آنها و اقع شود مرتکب به حبس تعزیری از سه ماه تا یک سال محکوم می گردد.

و از نظر حقوقی در ماده 1128 قانون مدنی قانونگذار ما بیان می دارد: هرگاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده، برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود، خواه وصف مذکور در عقد تصریح شده یا عقد متباینا بر آن واقع شده باشد.

فرد فریب خورده در ازدواج چه مرد باشد چه زن باشد پس از این که متوجه شد از فریب طرف مقابل باید سریعا اقدامات حقوقی و قانونی لازم را انجام بدهد چرا که خیار تدلیس برای فسخ نکاح فوری است؛ که در این صورت فرد فریب خورده حتما به یک وکیل دادگستری مراجعه کند، ولی چنانچه به وکیل دادگستری دسترسی نداشته باشید بهتر است ابتدا یک اظهارنامه قانونی برای طرف مقابل خود ارسال کند و پس از آن دادخواست حقوقی در دادگاه مطرح کنید، دادگاه پس از بررسی ادله موجود و صحت آن ادله حکم بر فسخ نکاح صادر می کند.

سوال مهمی که در این خصوص مطرح است این است که آیا مرد فریب خورده باید مهریه و نفقه ایام پس از نکاح را به همسرش پرداخت کند یا خیر؟؟

در پاسخ به این سوال بطوری کلی باید بگویم در صورتی که فسخ نکاح قبل از نزدیکی صورت بگیرد مهریه به زن تعلق نمی گیرد، اما اگر نزدیکی صورت گرفته باشد در این خصوص اختلاف نظراتی وجود دارد که نظر غالب فقها دادن مهر المثل به زن می باشد پس باید گفت مهریه دادن و یا مهریه ندادن در فسخ نکاح بستگی به نزدیکی زوجین باهم دارد. نکته مهم دیگر که باید گفت این است که اگر مردی مهریه را قبل از نکاح کامل پرداخت کرده باشد و نکاح به دلیل فسخ از بین برود مرد می تواند تمامی مهریه را از زوجه خود مطالبه کند.

سوال بسیار مهم دیگر این است که اگر اشخاص ثالث مثلا پدر یا مادر یا دوست طرف مقابل با بیان حرف های خلاف واقع باعث فریب در ازدواج شود آیا می شود این مسله را تدلیس در نکاح تلقی کرد و نکاح را فسخ کرد یا نمی توان؟؟

در پاسخ به این سوال باید بگویم بطور کلی در این خصوص رویه مشخص و دقیقی وجود ندارد و قانون مدنی ما هم در این مورد ساکت است. اما برخی از استادان حقوق تدلیس به وسیله ثالث را موجب حق فسخ برای طرف مقابل دانسته اند به شرط آن که با تبانی یکی از زوجین با شخص ثالث تدلیس رخ داده باشد که در این صورت تدلیس به منزله آن است که خود او مرتکب فریب شده است و امکان فسخ طبق ماده 1128 قانون مدنی می باشد.

نکته مهم دیگر این است که اگر زوج هنگام نکاح شرط بکارت برای زوجه نموده باشند، در صورت باکره نبودن خانم حق فسخ برای آقا وجود دارد ولو این که آن ازاله بکارت ناشی از اکراه، بیماری، تصادف، ورزش و... باشد.