موانع و چالش های پژوهش در روانشناسی آموزش و پرورش استثنایی: چشم انداز استان سیستان و بلوچستان

پژوهش های روانشناسی در حوزه آموزش و پرورش استثنایی اهمیتی دوچندان دارند زیرا این حوزه به بررسی نیازهای خاص، ویژگی ها و چالش های دانش آموزانی می پردازد که با ناتوانایی ها یا اختلالات یادگیری مواجه هستند. استان سیستان و بلوچستان، به عنوان یکی از مناطق جغرافیایی با بیشترین تنوع فرهنگی، اقتصادی و جغرافیایی در ایران، با چالش های خاصی در این خصوص روبه رو است. این استان با مشکلاتی مانند بیکاری، فقر، انزوای اجتماعی و دسترسی محدود به خدمات آموزشی و بهداشتی مواجه است که همه این عوامل بر پیشرفت پژوهش های روانشناسی در حوزه آموزش و پرورش استثنایی تاثیر می گذارد.

محیط فرهنگی و اجتماعی استان سیستان و بلوچستان نیز به عنوان یکی از چالش های اصلی در این حوزه مطرح می شود. باورها و ارزش های فرهنگی، به ویژه در مناطق روستایی، ممکن است مانع از درک صحیح نیازهای آموزشی و روانی دانش آموزان استثنایی شود. به این ترتیب، پژوهش در این حوزه نه تنها از نظر علمی اهمیت دارد، بلکه نیازمند توجه به ابعاد فرهنگی و اجتماعی نیز هست.

در این یادداشت، به بررسی چالش ها و موانع موجود در انجام پژوهش های روانشناسی در حوزه آموزش و پرورش استثنایی در این استان خواهیم پرداخت. شناخت این چالش ها می تواند به برنامه ریزی و اجرای رشته ای موثرتر از پژوهش ها کمک کند و زمینه ساز بهبود شرایط آموزشی برای دانش آموزان استثنایی شود.

موانع پژوهش در روانشناسی آموزش و پرورش استثنایی

1. کمبود منابع مالی و زیرساختی 

 یکی از بارزترین چالش ها در اجرای پژوهش های روانشناسی در این حوزه، کمبود منابع مالی و زیرساخت های پژوهشی است. نهادهای آموزشی و تحقیقاتی در این استان غالبا با محدودیت های جدی در تامین بودجه مواجه اند. این امر نه تنها به کاهش کیفیت پژوهش ها منجر می شود، بلکه زمان بندی اجرای پروژه های پژوهشی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. به عنوان مثال، پژوهشگران ممکن است مجبور شوند برای انجام تحقیقات خود، به منابع غیردولتی و کمک های مردمی تکیه کنند که این امر می تواند بر بی طرفی و دقت نتایج تاثیرگذار باشد.

2. عدم دسترسی به اطلاعات و داده های معتبر 

 پژوهش های روانشناسی نیازمند داده های دقیق و معتبر هستند تا نتایج قابل اعتمادی را به دست آورند. متاسفانه، در استان سیستان و بلوچستان، جمع آوری و دسترسی به اطلاعات مربوط به دانش آموزان استثنایی و ویژگی های روانی آن ها به دلیل نبود سیستم های اطلاعاتی جامع و پایشگر، دشوار است. عدم وجود داده های استاندارد و مقایسه ای باعث می شود پژوهشگران نتوانند نتایج خود را با داده های موجود در دیگر پژوهش ها تطبیق دهند و به این ترتیب، اعتبار نتایج پژوهش های انجام شده زیر سوال می رود.

3. چالش های فرهنگی و اجتماعی 

 باورهای فرهنگی و اجتماعی در استان های مختلف، از جمله سیستان و بلوچستان، می تواند بر درک و پذیرش آموزش و پرورش استثنایی اثرگذار باشد. به طور مثال، در برخی مواقع ممکن است خانواده ها نسبت به ناتوانی های فرزندان خود آگاهی کافی نداشته باشند و از این رو، تمایلی به ارسال فرزندان شان به مدارس ویژه یا استفاده از خدمات مشاوره ای روانشناختی نشان ندهند. این وضعیت نه تنها به عدم مشارکت والدین در برنامه های آموزشی می انجامد بلکه به ایجاد یک دیدگاه منفی نسبت به نیازهای روانشناختی و آموزشی این دانش آموزان در جامعه منجر می شود.

4. کمبود نیروی انسانی متخصص 

 نیروی انسانی متخصص در حوزه روانشناسی آموزش و پرورش استثنایی یکی از ارکان کلیدی انجام پژوهش های موثر است. در استان سیستان و بلوچستان، وجود روانشناسان، مشاوران و پژوهشگران متخصص در این حوزه به طور قابل توجهی محدود است. این کمبود نه تنها بر کیفیت پژوهش ها تاثیر می گذارد، بلکه موجب می شود که دانش آموزان استثنایی از خدمات حمایتی و آموزشی کمتری بهره مند شوند. علاوه بر این، کمتر بودن تعداد پژوهشگران موجب می شود که تحقیقات کمتری در این زمینه انجام شده و یافته های علمی و موثر به دست نیاید.

5. عدم حمایت های دولتی

 یکی از چالش های بزرگ دیگر، عدم حمایت های لازم از سوی دولت و نهادهای آموزشی در زمینه پژوهش های روانشناسی است. بی توجهی به اهمیت پژوهش ها در حوزه آموزش و پرورش استثنایی، منجر به کاهش انگیزه پژوهشگران و متخصصان می شود. بدون حمایت های لازم، پژوهشگران قادر به انجام کارهای نوآورانه و پیشگامانه نیستند و این امر می تواند در درازمدت بر کیفیت آموزش و پرورش استثنایی تاثیر منفی بگذارد. به علاوه، این عدم حمایت می تواند مانع از جذب و نگهداری نیروی انسانی متخصص در این زمینه شود.

با توجه به چالش های متعدد و موانع موجود در استان سیستان و بلوچستان، لازم است که از طریق همکاری بین نهادهای دولتی، آموزشی و پژوهشی، راهکارهایی برای برطرف کردن این موانع اتخاذ شود. ایجاد بسترهای مناسب برای پژوهش، تامین منابع مالی و انسانی، و ارتقای آگاهی های اجتماعی و فرهنگی درباره اهمیت آموزش و پرورش استثنایی می تواند به بهبود وضعیت دانش آموزان استثنایی و در نتیجه ارتقای کیفیت آموزش در این استان کمک کند.