گفت و گویی با مهدی سلمانی در موضوع فلسفه قانون حجاب ( قسمت دوم )

گفت و گویی با مهدی سلمانی در مورد فلسفه قانون حجاب

موضوعات :

۱. فلسفه حجاب

۲. تاریخ حجاب

۳.جغرافیای حجاب

۴. قانون حجاب

قسمت دوم

نظر و تعریف شما در مورد بحث امر به معروف و نهی از منکر که آنهم واجب شرعی است چیست ؟

امر به معروف یعنی بنده طی چندین سال در جامعه ، با انجام فلان کار به عنوان یک کار معروف و پسندیده ، ذهن مخاطب را به چالش منطق بکشانم تا فرد قانع شود که این کار مطلوب است و برعکس نهی از منکر هم همینطور یعنی با انجام فلان کار ، ذهن مخاطب با کنشگری و عقلانیتی که در وجدان دارد ، خود بفهمد که این کار منکر و ناپسند است و خود به خود از آن دوری میکند . امر به معروف شرائط و ضوابطی دارد که در هیچکدام از آنها گفته نشده است که وقتی شخص زور دارد می تواند دیگری را مجبور به ترک منکر کند بلکه به عکس ، اجماع فقهاء بر این است که شرط امر به معروف ، احتمال تاثیر است که اگر نباشد اصلا واجب نیست چون وجوب شرعی پیدا نکرده است . ضمنا همه فقها اگر امر به معروف دارای مفسده باشد ؛ مثل ایجاد بد بینی به دین و دعوا دوطرفه ، آن امر به معروف را حرام دانسته اند . پیامبر و علی صلوات خدا بر آنها باد هیچگاه کسی را مجبور به ترک دروغ یا غیبت به عنوان منکراتی با آثار اجتماعی بسیار ، نکردند . سنت و روش پیامبر و علی (ص) در آنچه انجام دادند و ترک کردند حجت است آنها اجبار بر ترک محرمات نکردند بلکه مجازات مرتکب را عموما اخروی و در آخرت دانسته اند . امر به معروف در روایات داریم که در کنار همه واجبات دریاست در برابر یک قطره آب یعنی نمازی که میخوانیم قطره آب و امر به معروف دریا ، اون امر به معروفی که این روایت گفته همان امر به معروفی است که همه ائمه سر فرد شاخص امر به معروف شهید شدند امر به معروف نسبت به حکام و حکومت است . تمامی مجتهدین و فقها که بحث امر به معروف کردند فتوا دادند که تا دلتان بخواهد روایات امر به معروف و نهی از منکر نسبت به حکام و حکومت داریم که در کتاب تحریر الوسیله آیت الله خمینی را هم آمده است .

به نظر شما موضوع حجاب که یکی از واجبات دینی است ، باید در اولویت قرار بگیرد ؟

خیر ، درست است که حجاب واجب دینی و فروع دین است و پاسخ در سوال خودتان هم هست که فرمودید یکی از واجبات ، پس هزاران واجب دیگر هم وجود دارد که از حجاب مهم تر هستند . چند نکته بسیار مهم وجود دارد که باید به آن توجه کنیم . از لحاظ منطقی و فلسفی رابطه حجاب با عفت و حیا ، رابطه ای مطلق نیست بلکه رابطه ای منه وجه است یعنی ما با سه جمله ( همه ، بعضی ، بعضی ) روبه رو نیستیم بلکه با چهار جمله روبه رو هستیم .
۱. بعضی با حجاب ها ، عفت و حیا دارند .
۲. بعضی با حجاب ها ، عفت و حیا ندارند .
۳. بعضی بی حجاب ها ، عفت و حیا دارند
۴. بعضی بی حجاب ها ، عفت و حیا ندارند

اولویت ها معلوم می کند که شما بین دو تا موضوع کدام را انتخاب کنید ، معلوم میشود که حیا مبناست . حیا هست که ازش خروجی حجاب در میاد ، اما اگر آمدید تمام انرژی و تمرکز تان را گذاشتد برای یک مصداق و یا بر ظاهر بیرونی و ویترین ، از اصل غافل شدید ، چیزی را درست میکنید که ظاهرش را تا یه جایی نگه می دارید مثل عربستان سعودی ( قبل از تغییر قانون ) که خانم ها با حجاب هستند ولی پشت صحنه ، هزار و یک مسئله است . ظاهر را می توانید تا یه زمانی درست کنید ولی در آمار سرچ اینترنتی می بینیم که بیشترین سرچ در سایت های پورن چهارمین کشور ، کشور ایران است ! در این مورد از ترکیه هم جلوتر هستیم چرا ؟ اینجا بحث مطرح میشود که نظر من این است که اولا حجاب مهم نیست که در اولویت باشد بلکه حیا و عفاف است که خروجی آن حجاب است . شما ممکن است یک انسانی را پیدا کنید که بسیار با حیا اما به هزار و یک دلیل مثل اینکه تو فرهنگ و فضا و زندگیش این مظاهر از حجاب را نداشته است یعنی حجابش به شکل مورد نظر ما تطبیق نمی کند چون حجاب سبک زندگی است اما حیا خود دین است ، دقت کنید حجاب lifestyle است ، یک جایی رنگیه ، یک جایی مشکیه ، یک جایی دو تیکه ، یک جای سه تیکس ، یک جای چادر ایرانیه و جای دیگر چادر عربیه ، این سبک زندگی است . هم در نهج البلاغه و هم در خطبه فدکیه حضرت زهرا (س) به صراحت تاکید دارند : جلوی دزدی را بگیر تا حیا عفت درست شود . در کتاب بحارالانوار ج 29 ص 223 و کتاب زندگانی حضرت زهرا علیها السلام(روحانی) ، ص: 697 می بینیم که فرموده است :

و ترک السرقه ایجابا للعفه

ترک دزدی موجب عفت است .

پس با توجه به این منابع می شود این گونه گفت که « انجام دزدی یکی از عوامل از بین رفتن حیا و عفت می شود » پس خروجی اون عفاف و حیا میشود یک چیزی به اسم «حجاب» که تو فرهنگ های مختلف ، خرده فرهنگ ها ، فضاها ، محیط ها و جاهای مختلف فرق می کند . آن چیزی که مهم است عفاف و حیاست . پس ما وقتی از حجاب حرف می زنیم اولویت های دیگری هم داریم ، بین حجاب و خانواده کدام مهم تر است ؟ دین ما اینو میگه ، رهبری اینو میگه ، واقعیت جامعه اینو میگه حالا اگر حالا یک خانم و آقایی به هم وفادار باشند به هم خیانت نمی کنند تو این اوضاع آشفته که روز به روز بدتر است ، با هم انس دارند ، شب رفتند پارک با هم غذا بخورند ، ظرف بردن ، پیکنیک بردن ، فرش و زیرانداز انداختن دارن با هم مثلا غذا میخورند ، موی خانمه بیرونه آیا این مصداق مشخص بیشتر با دین فاصله داره یا یک خانومی که چادر سرشه و مو هایش هم اصلا بیرون نیست ، اینجوری رو گرفته ، اما دارد غیبت می کند ؟ کدامش به دین خدا نزدیک تر است ؟ تو روزگاری که روز به روز فساد داره بیشتر میشه و تو اوضاعی که روز به روز خانواده بیشتر در معرض تهدیده ، تو روزگاری که همه شما می دونید کدام به دین خدا نزدیک تر است ؟ اینجا اولویت ها مطرح میشه که من بین این اولویت ها الان تمرکزم در اداره ی صدا و سیما ، در اداره ی وزارت ارشاد ، در هدایت جامعه ، در آموزش و پرورش ، در رادیو گفت و گو و ... کدام اولویت دارد . به قول ما شاعران :

گر نه موشی دزد در انبار ماست
حاصل اعمال چهل ساله کجاست

به قول تعبیر یکی از روایات که فرمود اگر پیامبر خدا دستور به حفظ حرمت اهل بیت داده بود ، بدتر از این می توانستند بکنند ، اما اگر قرار بود در کل این ۴۵ سال ، تخریب کنیم اعتقادات مردم را به نماز و روزه و حجاب ، اعتقادات بدتر از این نمیشد که متاسفانه امروزه هست . یک بنده خدایی که سواد فقهی ندارد در خطبه های خود آمده بود گفته بود که دلیل قطع نزولات آسمانی وضعیت افتضاح حجاب است و یکی از دلایل کم شدن برکات زندگی و قطع شدن نزولات آسمانی را همین موارد برشمرد . واقعا جای تاسف و تعجب دارد که این دوستان از کجا چنین مواردی می سازند ؟ خداوکیلی ساقی بی پدر و مادر چه جنسی به این دوستان فروخته اند که نتیجه اش چنین تحلیل هایی می شود ؟ ایشان گفتند وقتی بی حجابی میشود ، باران ها قطع میشود ! در صورتی که بنده در روایات گشتم و جست و جو کردم ، همچین چیزی را نیافتم اما پیدا کردم که چه عواملی باعث کمبود باران می شود . امام صادق و امام باقر (ع) فرمودند که دو چیز است که باعث میشود باران نبارد :
۱. فساد و خیانت قاضی ها و دادگستری ها
۲. ظلم رئیس ها و بالادستی ها
این هاست که باعث میشود باران نبارد ، نه بی حجابی و لختی و عریانی و... اگر به بی حجابی بود پس الان در خارج و اروپا باید از تشنگی تلف میشدند ، پس چرا در اروپا بارندگی زیاد است ؟ این دوستان وقتی که جغرافیا نخواندند چطوری در مسائل دینی اظهار نظر میکنند ؟ و از آن بدتر چگونه آن دسته از مردم پشت ایشان نماز میخوانند ؟ شرعا نماز همگی آنها باطل است . یکم دقیق تر و با سند و مدرک صحبت کنیم :

امام رضا (ع) می فرمایند :

هرگاه حاکمان دروغ بگویند باران نمی بارد .
( کتاب میزان الحکمه جلد ۳ صفحه ۲۸۶ )

حضرت رسول اکرم (ص) می فرماید :

هرگاه کم فروشی شود ، خداوند ایشان یعنی مردم را به خشکسالی و کمبود گرفتار می کند .
رسول خدا (ص) در حدیث دیگری می فرماید : همیشه امتم در خوشی و خوبی باشند تا زمانی که با هم دوستی کنند و بهم هدیه دهند و امانت را بپردازند و از حرام دوری کنند و از مهمان پذیرائی کنند و نماز را برپا دارند و زکات را بدهند، چون انجام ندهند گرفتار قحطی و خشکسالی شوند.

( کتاب بحار الانوار جلد شانزدهم صفحه ۲۵۱ )

پیغمبر اکرم (ص) فرمود : هیچ مردمی عهدشکن نشدند مگر اینکه دشمن آنها بر آنها مسلط گردید و هیچ قومی ظلم نکردند مگر اینکه کشتار در بین آنها زیاد شد. و هیچ قومی از پرداخت زکات امتناع نکردند مگر اینکه از آمدن باران ممنوع شدند و در ما بین آنها عمل منافی عفت و فحشاء ظاهر نشد مگر اینکه در میان آنها مرگ مفاجات شیوع پیدا کرد. و هیچ قومی کم فروشی نکردند مگر اینکه به خشکسالی مبتلا شدند.

( کتاب ارشاد القلوب - ترجمه طباطبایی صفحه ۲۸۳ )

حضرت رسول (ص) فرمود : هر گاه زمامدار ستم کند باران کم میشود و هر گاه اهل ذمه را فریب دهند و نیرنگ بازی کنند دشمنانشان بر آنان آشکار گردد و هر گاه کارهای زشت و ناپسندید آشکار شود زمین لرزه ایجاد شود و هر گاه امر بخوبی و معروف و پیشگیری از محرمات کم شود محرمات مباح شمرده شود همانا گناه بجای ثواب و ثواب بجای گناه قرار گیرد بعد اندیشه کنند پس از فکر و اندیشه پشیمانی و بازگشت است.

( کتاب نهج الفصاحه - مجموعه کلمات قصار حضرت رسول (ص) صفحه ۱۹۷ )

امام رضا (ع) فرمود : چون زمامداران دروغ پردازند باران قطع میشود ، و چون سلطان ستم کند پایه های دولتش سست میگردد ( و دولتش از چشم مردم میافتد ) ، و چون زکات داده نشود چهار پایان میمیرند.

( ۱.امالی شیخ مفید - صفحه ۳۱۱
۲. بحار الانوار – جلد ۷۰ - صفحه ۳۷۴- باب ۱۳۸ )

آیا کشوری را داریم که برای پوشش ، قانون نداشته باشد ؟ دلیل کشورهای دیگر برای این قانونگذاری چیست ؟ روزانه هزاران نفر از چراغ قرمز رد میشوند ، آیا باید در قانون راهنمایی و رانندگی تجدید نظر کرد ؟

تقریبا همه ی کشورها قانون پوشش دارند . قانون باید با حقوق اولیه و اساسی انسان ها مغایرت نداشته باشه و مقبولیت و پذیرش هم داشته باشد . رد شدن از چراغ قرمز حقوق اولیه و اساسی مردم را نادیده می گیرد و قوانین آن مورد پذیرش مردم است . قانون شکنی در آن بسیار کم است و مردم آن را رعایت میکنند . اما الزام بر حجاب اجباری مساله دیگری است و حتی فقها در طول تاریخ روی آن اجماع ندارند و بنده هم خلاف شرع و عقل می دانم .


شما در مطالب تان فرمودید که حجاب مانند نماز امری فردی است و عمومی نیست ، سوال این است که حجاب در اجتماع چگونه فردی است ؟ در اجتماع بحث خصوصی داریم ؟ آیا اگر حق عمومی باشد می شود مجازات گذاشت ؟ اگر حجاب اختیاری شود آیا میتوانیم بگوییم این کشور اسلامی است ؟


بله امری فردی است در ادامه اثبات خواهم کرد . سوال مهم اینجاست که چرا یک روایت تاریخی نیست از دوران حکومت حضرت علی ع و پیامبر ص که حجاب را امری عمومی بدانند و با بی حجابی برخورد داشته باشند ؟ هیچ مورد فقهی و تاریخی معتبر نداریم که حجاب امری عمومی باشد در جلو تر با روایت امام صادق (ع) مشخص می شود ، اما یک مسئله ای در متون فقهی ما آمده که گفته است : حجاب واجب و ضروری شرعی است اما اجباری نیست . مرور بر مطلب اولم : رابطه ی حجاب و عفاف یک رابطه ی منه وجه است ، نه مطلق . روحانیت باید بپذیرد که وقتی ادعا می کند لباسش مانند لباس پیامبر است ، یعنی معیارش را یک معیار کامل قرار داده و همین را به مثابه معیار نقد دست مردم می دهد . کسی که غنیمت می برد باید غرامت هم بپردازد . شما وقتی که این لباس را منتسب به انسان کامل می کنید ، تلویحا این را به مخاطب تان گفته اید که معیار نقدتان هم باید کامل باشد. متاسفانه الان به طور عمده فضای غالب به صورت دوقطبی است و این گونه است که یا عده ای کاملا از حکومت دینی فارغ شده اند یعنی می گویند ما را اصلا با حکومت کاری نیست ، یا این که توجیه گر هر آن چیزی شده اند که به حکومت و قدرت بازمی گردد . آیا اختلاس و دزدی مسئولان با استفاده ابزاری از دین ، باعث گمراهی و کنار گذاشتن دین و اعتقادات نوجوان و جوانان و حتی بزرگسالان نشده است ؟

پیامبر فرمود : درهم ربا اعظم عند الله عز و جل من سبعین زنیه کلها بذات محرم فی بیت الله الحرام [ کتاب من لا یحضره الفقیه : 4/367/5762 ]

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله : یک درهم ربا نزد خداوند عز و جل بدتر از هفتاد بار زنا کردن است که همه آنها با محارم و در خانه خدا باشد .

گناه ربا کننده ۷۰ بار زنا با مادر خود درون کعبه است . خود عمل زشت زنا از گناهان کبیره است . بعد حدیث داریم که می فرماید « الغیه اشد من الزنا » غیبت بدتر از زنا است ، زنا که گناه کبیره است اما غیبت از آنهم بالاتر است . آیا مجازات و حدی در اسلام در این دنیا تعیین شده است ؟ خیر پس ترک حجاب که به مراتب از گناهان کبیره نیست . من به عنوان یک پژوهشگر دینی به شما می گویم که حجاب یک ضرورت شرعی است . ضرورت شرعی هم از دیدگاه فقهی یک «دعوت» است ؛ یعنی می گوید که تو اگر می خواهی دین دار باشی ، لازمه این دینداری رعایت این حدود است . در اصل دینداری اجبار نیست ، چطور در فرعش می تواند اجبار باشد ؟ این تناقض را کجا باید برد ؟ حجاب از نظر دینی ضروری است ولی اجباری نیست و حتی اگر کسی پیدا شود که روی برخی مبانی خاص اجتهادی ، فتوایش چیز دیگری باشد ٬ نهایت این است که از استنباط فقهی خود می تواند خبر بدهد ولی هرگز نمی تواند اجباری بودن را بر گردن دین بگذارد . آن وقت اگر توسط دستگاه های قانونگذار جنبه قانونی و الزامی پیدا کرد ، کسی آن را نقد کند ، قانون را نقد کرده ، این دیگر نقد شریعت و نقد دین نیست . آیت الله بروجردی به مرحوم آیت الله حق شناس گفته بود : «یادت باشد که هیچ تلاش نکن مردم را مومن بکنی ، فقط کاری کن که از ایمانشان کم نشود . همین که در این لباس باشی و بتوانی حرمت و اقتضائات آن را حفظ کنی دین مردم هم حفظ می شود . همین قدر که از ما رفتار و کرداری سر نزند که از داشته های مردم کم شود، کافی است» . به نظر میرسد که اگر قرار باشد بدون وجود دلیل روشن از کتاب و سنت و سیره نبوی مردم را جبر به واجبی مثل حجاب کنیم به طریق اولی باید ملت را مجبور به نماز هم نمود چون عمود خیمه دین است و نهی کننده از فحشا ومنکر"ان الصلاه تنهی عن الفحشاء والمنکر ". اما جواب سوال شما این است که مثلا احترام و یا توهین کردن به دیگران یک حق عمومی است یا مثلا کسی نمی تواند مال مردم را غصب کند یک حق عمومی است یا مثلا مزاحمت برای افراد یک حق عمومی است و مجازات دارد اما حجاب از این موضوع جداست و یک امر فردی است ، ماجرا خیلی جالب است آقایان فردی و اجتماعی میکنند و بعد اجتماعی را باید میکنند ، بنده این تقسیم بندی را عقلانی نمیدانم چون فردی و اجتماعی بودن یک موضوع ، یک ملاک است که حق است هر وقت پذیرفتید حق است آن وقت بحث میکنیم که این حق را اعمال بکنم یا نکنم . حکومت حق دارد ، تکلیف که ندارد و ممکن است فردا حکومت اسلامی بین این دو نظریه فقهی ، نظریه دوم را انتخاب کند و کوتاه بیاید ، دست حکومت اسلامی باز است . الان شما باید بگویید کجایش اسلامی است ؟ حکومت اسلامی مثلا تا الان می گفت حدود را اجرا می کنم اما از فردا نظریه دوم فقهی را انتخاب میکنم که اکثریت با آن همراهند ، الان حکومت اسلامی ، حکومت اسلامی نیست ؟ بی دین شده است ؟ قطعا خیر شما تاریخ قانون مجازات اسلامی رو ببینید یک سری حدود را می کشت ولی الان نمیکشد ! یک سری را بعدا آورد ! یک سری را حذف کرد ! در کجا ؟ در حدود ! در حدودی که آقایان برای حکومت اسلامی میخواهند فلسفه ترسیم کنند می گویند یکی از دلایلش اقامه حدود الهی است ، شما حدود الهی هم میتوانید از این نظریه فقهی به نظریه فقهی دیگر مراجعه کنید ، هم فلیکسیبیلیتی در حکمرانی ایجاد می شود و هم دست حکومت اسلامی بسته نمیشود و نمیگویید حکومت اسلامی یعنی باحجاب یا که بگویم اگر حجاب نداشت پس حکومت اسلامی نیست . کم و زیاد شدن حدود ناشی از چه چیزی است ؟ تا سال ۱۳۹۲ در جرم لواط در صورت دخول ، فاعل و مفعول کشته می شدند . چندین نفر در کشور کشته شدند ؟ از سال ۱۳۹۲ این حکم عوض شد ، یک فتوای دیگری وارد قانون شد که گفتند اگر لواط محقق بشود ، مفعول مطلق کشته می شود و فاعل اگر زن داشت کشته می شود . الان حکومت اسلامی ، بی دین شد ؟ خیر از یک نظریه فقهی به نظریه فقهی دیگر ادول کرد . یک مسئله ساده بگویم ، زیان رساندن به بدن در دین اسلام "حرام" است. با هر وسیله ای که باشد. ~ کل مضر حرام ~ تا آنجا که در انجام واجباتی مثل نماز و روزه اگر فقط "احتمال" آسیب وجود داشته باشد ، آن واجب "حرام" می شود. یک اصل کلی هم برای فقها مطرح است که هر چیزی که محرز بشود که برای جسم انسان مضر است - ولو هیچ دلیلی از قرآن و سنت نداشته باشد - قطعا حرام است . در کنار حرام بودن آسیب زدن به بدن خود ، زیان رساندن به جسم دیگران هم حرام و مشمول قصاص یا پرداخت دیه در قانون خواهد بود. پس حفظ بدن "واجب" است یعنی "قانون موکد اسلام" است . طبق گزارش خبرگزاری تسنیم سالانه ۸ میلیون نفر بر اثر استعمال دخانیات جان خود را از دست می دهند. که ۷ میلیون نفر مستقیما مصرف کننده هستند و ۱ میلیون نفر هم صرفا در معرض دود دخانیات قرار گرفته اند. حال به این مسئله بنگریم : اگر تاکید دلواپسان بر واجب بودن حجاب است که حفظ بدن هم واجب است. اگر تاکیدشان به بعد اجتماعی آن است و ضرر و زیانش برای سایرین که آمار کشتار سیگار چند میلیون نفر و بی حجابی صفر است . اگر تاکیدشان بر قانون است و رعایت آن ، که رعایت قانون اسلام ارجح بر هر قانون دیگری ست . به روایات زیر دقت کنید .

امیرالمومنین امام علی علیه السلام با اصحاب خود نشسته بود که زنی زیباروی از کنارشان گذشت. چشم های همه به او خیره گشت.
امیرالمومنین امام علی علیه السلام فرمودند :((چشمهای این نرینگان ، حریصانه می نگرد و این نگریستن، مایه تحریک آنان است. هرگاه یکی از شما ، زنی را دید و از او خوشش آمد، با همسر خود آمیزش کند؛ زیرا که او نیز زنی همانند همسر خود اوست.))
کتاب نهج البلاغه ، الحکمه ۴۲۰

این روایت ، چند نکته دارد :

۱. امیرالمومنین ، در کنار اصحاب خود بودند نه میان مردم عادی . در میان اصحاب ایشان ، انسان های پاک و وارسته و کم نظیری وجود داشتند .
۲. در روایت ، اشاره شده همه اصحاب ، خیره به صورت آن زن شدند . زنی که چنین توجهی از چنان اصحابی جلب می کند، قطعا از حجاب عرفی جامعه ( که درباره کیفیتش بین مورخین و فقها اختلاف وجود دارد ) فاصله زیادی داشته است .
۳. بر خلاف رویه ای که می شناسیم ، امیرالمومنین نه تنها تذکری به آن زن نمی دهند ، بلکه به اصحاب خود تذکر می دهند که : (( برادرم نگاهت !)) بدون اینکه به آن بانو بگویند : ((خواهرم حجابت !)) . میان این ((علی)) که در نهج البلاغه و تاریخ خاک می خورد ، تا آن ((علی)) که به نامش هر چه می خواهند می کنند ، فاصله ای است مافوق تمام فاصله ها ... . فتوای فقهای شیعه حرام بودن نگاه به موی زن مسلمانی است که مقید به حجاب و پوشش سر خود است . بدین معنا که اگر مثلا زن مسلمانی در محیطی خصوصی و یا ناخودآگاه بدون حجاب باشد ، مردان مجاز به نگاه به موی او حتی بدون قصد شهوت نیستند . البته این حکم در مورد زنان مسن و سالخورده که در مظان ازدواج نیستند ، صدق نمی کند ، چرا که آنها اساسا به تصریح قران سوره نور آیه ۶۰ ملزم به حجاب نبوده و می توانند بدون روسری و پوشش سر باشند . اما در این باره فتوای نسبتا مشهور دیگری وجود دارد که نگاه به موی آن دسته از زنان مسلمانی که خود تقیدی به حجاب ندارند و اگر مورد تذکر و نهی از منکر قرار بگیرند ، اعتنایی نمی کنند ، بدون قصد شهوت جایز است . بر این اساس بر مردان مسلمان لازم نیست که در مواجهه با زنان مسلمان شل حجاب یا بی حجاب از نگاه به موهای آنان چشم برگیرند و روی برگردانند . همان طور که در مورد زنان غیر مسلمان اعم از اهل کتاب و یا خداناباوران نیز چنین است . از جمله فقهای سرشناس شیعه که چنین فتوایی دارند عبارتند از :

۱. ملا احمد نراقی ، مستند الشیعه فی احکام الشریعه؛ ج 16، ص 60
۲. سید محسن حکیم، منهاج الصالحین، ج 2، ص 275
۳. سید ابوالقاسم خویی، همان، ج 2، ص 259
۴. محمد اسحاق فیاض، همان، ج 3، ص 11
۵. جواد تبریزی، همان، ج 2، ص 333
۶. سید علی سیستانی، همان، ج 3، ص 14، المسائل المنتخبه، ص 398
۷. ناصر مکارم شیرازی، استفتاءات جدید؛ ج 2، ص 350
۸. آیت الله خمینی ، تحریر الوسیله؛ ج 2، ص 244
۹. آیت الله منتظری، دیدگاهها، ص 572
۱۰ . آیت الله سید محمد رضا گلپایگانی ، وسیله النجاه ج 3، ص 149 نیز با ملاحظه ای همین فتوا را دارند . مبنای این فتوای فقهای شیعه روایتی معتبر از امام صادق علیه السلام است که در دو منبع معتبر حدیثی شیعه با اندکی تفاوت در واژه ها آمده است. یکی کتاب من لایحضره الفقیه شیخ صدوق (من لا یحضره الفقیه ؛ ج3 ؛ ص469) و دیگر کتاب کافی کلینی (الکافی ج5، ص: 524). این روایت حاوی این نکته و تعلیل صریح است که هر زنی چه مسلمان و چه غیر مسلمان اگر در برابر تذکر و نهی از بی حجابی ، توجهی به هر دلیل نمی کند ، نگاه مردان نامحرم به موی او حرام نیست . از برخی روایات دیگر چنین فهمیده می شود که حجاب به دلیل آن که برای زنان، احترام و حریم ایجاد می کند واجب شده است و بدینوسیله زنان از تعرض نگاه مردان در امان می مانند، حال اگر زنی مسلمان یا غیر مسلمان به هر دلیلی نخواسته باشد چنین حریمی را برای خود ایجاد کند، در این صورت نگاه مردان به او البته بدون قصد شهوت حرام نخواهد بود . پس روایتی معتبر از امام صادق علیه السلام که می گوید نگاه غیر شهوانی به موی زنان مسلمان بی حجاب اشکال ندارد و عموم فقها بر اساس این روایت فتوا به عدم حرمت نگاه به موی زنان مسلمانی داده اند که مایل به پوشش موی خود نیستند.

متن و آدرس روایت :

روی الحسن بن محبوب عن عباد بن صهیب قال سمعت ابا عبد الله علیه السلام یقول: «لا باس بالنظر الی شعور نساء اهل تهامه و الاعراب و اهل البوادی من اهل الذمه و العلوج لانهن اذا نهین لا ینتهین »

(من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۴۶۹)

رسما اعلام شده است که نگاه کردن به موهای زنان مسلمان (علاوه بر غیر مسلمان) که خود مایل به پوشیدن آن نیستند ، برای دیگر مسلمانان بدون قصد شهوت، مجاز است . امام حسین در قسمتی از خطبه خود می فرماید قیام کردم «لنری المعالم من دینک» یکی از اهداف قیام خود را نشان دادن شعائر و پرچمها و حدود واقعی دین معرفی می نماید . وقتی جامعه ای دینی است ، وقتی مردم در مقابل دستور خدا کرنش می کنند ، حکمرانان با دست کاری های ظریف در دین با کمک گرفتن از عالمان درباری از دین برای در بند کشیدن مردم استفاده می کنند . دین حقیقی منادی عدل است در همه ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی . آیه ۲۵ سوره حدید را نگاه کنید می فرماید :

لقد ارسلنا رسلنا بالبینات وانزلنا معهم الکتاب والمیزان لیقوم الناس بالقسط ۖ

ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب آسمانی و میزان شناسایی حق از باطل و قوانین عادلانه نازل کردیم تا مردم خود قیام به عدالت کنند .

در دین راستین حکومت زمینه ساز عدل است با رفع فقر تا خود قیام به عدل و راستی کنند نه اینکه سازنده فقر باشد با سیاستهای غلط و تورم زا و سپس بخواهد با جبر و تحمیل مردم را به زور به بهشت ببرد ! دین حقیقی همان است که پیامبر و علی علیهما السلام در دوره حکومت خود مدار عمل قرار دادند که پرهیز از هرگونه خشونت و ظلم بود ، تواضع در مقابل خلق بود ، میدان دادن به مردم و تکریم آنها و گوش بودن برای حرف مردم بود ، که مشورت کردن با آنها و عزتمند نمودن آنها و پرهیز از هر عملی که به تحقیر آنها بی انجامد بود. معالم و شعائر دین خدا حجاب و پوشاندن تارمو نبود ، عدالت بود ، پیاده روی اربعین نبود ، گسترش صداقت و راستی در جامعه بود . این همه مبلغی که در ایام ده کیلومتری و اربعین و کشور های دیگر و... با اینکه کشور در بحران شدید مالی هست و ۶۰ درصد زیر خط فقر هستند آیا منطقی هست این کار ها ؟ خلیفه در دین ما پاسخگوست به مردم ، مردم حق دارند ؛ که واجب است خلیفه را امر به معروف کنند لذا خلیفه حق تعرض به معترض را ندارد . امروز هم معالم دین ، پرچم و شعائر دین ، جابجا شده و علماء و دانشمندان وظیفه دارند برای احیاء دین درست ، امر به معروف کنند حاکم را . دینی که معرفی شده است با عقل و فطرت سازگار نیست . چرا آیت الله سیستانی حجاب رو اجباری نکرد ؟ چرا مرحوم آیت الله العظمی بروجردی حجاب رو اجباری نکرد ؟ چرا مرحوم آیت الله شریعتمداری حجاب رو اجباری نکرد ؟ چرا مرحوم آیت الله خوانساری حجاب رو اجباری نکرد ؟ چرا مرحوم آیت الله گلپایگانی حجاب رو اجباری نکرد ؟

عجیبه ، مگه وظیفه نداشتند ؟ بعضی از افراد متحجر مانند میرسلیم هنوز در این فکر هستند که هر آن چیزی که ما میگوییم درست و حجت است و باقی افراد غلط می گویند . خیر بی جا میکنید جای مردم تصمیم می گیرید ، مردم یعنی حدود ۹۰ میلیون جمعیت ایرانی . نه اون اقلیت متحجر . کمی شرم کنید البته اگر عقلی دارند ... حرف هیچکس حجت نیست مگر معصوم . هر کسی بگوید حرف من حجت است ، بنده حجت او را چنان نقد میکنم که خود نفهمد از کجایش نقد شده است .

ادامه دارد ...