عوامل وزمینه های تحقق وتقویت بصیرت دینی

موضوع مقاله علمی :

عوامل وزمینه های تحقق وتقویت بصیرت دینی.

آدرس اینترنتی

https://elmnet.ir/doc/470235346-28949

نویسنده گان: ۱_ حجت الاسلام سیداسمعیل حسینی مازندرانی ۲_ خانم زهراصالحی نجارکلایی

چکیده :
بصیرت دینی به معنای درک عمیق و آگاهانه از آموزه های دینی و توانایی تشخیص حق از باطل، نقش اساسی در هدایت فرد و جامعه به سوی سعادت دارد. این مقاله به بررسی عوامل موثر در تحقق و تقویت بصیرت دینی پرداخته است. دراین مقاله به زمینه ها و عوامل تحقق وتقویت بصیرت از جمله: 1. یاد خدا «ان الله سبحانه و تعالی جعل الذکر جلاء للقلوب تسمع به بعد الوقره و تبصر به بعد العشوه» ۲_تدبر در قرآن «کتاب الله تبصرون به، و تنطقون به، و تسمعون به» ۳_تقوا عبادالله ان من احب عباد الله الیه عبدا اعانه الله علی نفسه ... قد ابصر طریقه و سلک سبیله و عرف مناره، و قطع غماره، واستمسک من العری باوثقها، و من الجبال بامتنها، فهو من الیقین علی مثل ضوء الشمس. ۴_عبرت انگیزی «و من ابصر بها بصرته، و من ابصر الیها اعمته» 5. عدم دنیاپرستی ما اصف من دار اولها عناء! و آخرها فناء! فی حلالها حساب، و فی حرامها عقاب. من استغنی فیها فتن، ومن افتقر فیها حزن، ومن ساعاها فاتته، و من قعد عنها واتته، و من ابصر بها بصرته، و من ابصر الیها اعمته. ۶_اندیشیدن الفکر یهدی ،الفکر رشد ، الفکر ینیر اللب و... اشاره نموده است. همچنین، محیط خانواده، جامعه، و رسانه ها از جمله زمینه های موثر در تقویت این بصیرت هستندو در مقابل، عواملی مانند جهل، شبهات دینی و پیروی از هوای نفس و... به عنوان موانع تحقق بصیرت دینی مورد بررسی قرار گرفته اند. هدف این پژوهش ارائه راهکارهایی برای تقویت بصیرت دینی و مقابله با موانع آن است.

کلید واژه : بصیرت دینی ، تفکر و تدبر ، قرآن ، نهج البلاغه.

مقدمه:
بصیرت دینی یکی از مفاهیم کلیدی در دین اسلام است که به معنای آگاهی و شناخت عمیق نسبت به آموزه های دینی، حقایق زندگی و مسائل اجتماعی است. این بصیرت به فرد کمک می کند تا در مسیر حق گام برداشته و از گمراهی و انحراف دور بماند. در این مقاله به بررسی عوامل و زمینه های تحقق و تقویت بصیرت دینی پرداخته می شود.
### 1. **تعریف بصیرت دینی**
بصیرت دینی به معنای درک عمیق و آگاهانه از حقایق دینی و شناخت صحیح از مسائل پیرامون است. این مفهوم شامل توانایی تشخیص حق از باطل، تحلیل دقیق مسائل دینی و اجتماعی، و تصمیم گیری های مبتنی بر اصول اخلاقی و شرعی می باشد.
2. عوامل تحقق بصیرت دینی
2.1. تعلیم و تربیت دینی
یکی از مهم ترین عوامل در تحقق بصیرت دینی، آموزش صحیح دینی است. آشنایی با آموزه های قرآن و سنت پیامبر (ص) و بهره گیری از تفسیرهای معتبر می تواند به تقویت فهم دینی افراد کمک کند.
2.2. مطالعه و تحقیق
مطالعه منابع اصیل دینی و تاریخی و تحلیل آن ها از جمله راه های دستیابی به بصیرت دینی است. همچنین، آشنایی با تاریخ اسلام و زندگی ائمه معصومین (ع) می تواند بینش فرد را نسبت به مسائل دینی افزایش دهد.
2.3. تفکر و تدبر
قرآن کریم بر تفکر و تدبر تاکید فراوان دارد. فردی که اهل تفکر و تدبر باشد، می تواند با تامل در آیات الهی و نشانه های خداوند در جهان هستی به بصیرت عمیق تری دست یابد.
2.4. تجربه و عمل به دستورات دینی
عمل به دستورات دینی و رعایت اخلاق اسلامی، زمینه ساز کسب تجربه های ارزشمند و تقویت بصیرت دینی است. تجربه های عملی، فهم و درک عمیق تری از مفاهیم دینی به فرد می بخشد.

2.5. مشاوره و استفاده از راهنمایی علمای دینی
رجوع به علما و استفاده از راهنمایی های آنان می تواند در حل مسائل پیچیده دینی و اجتماعی نقش بسزایی داشته باشد. علما با دانش و تجربه خود می توانند به تقویت بصیرت دینی کمک کنند.
3. زمینه های تقویت بصیرت دینی
3.1. محیط خانواده
خانواده نخستین نهاد تربیتی است که می تواند نقش مهمی در تقویت بصیرت دینی داشته باشد. والدین با ایجاد فضای دینی و تربیتی مناسب، می توانند فرزندان خود را به سوی بصیرت دینی سوق دهند.
3.2. محیط اجتماعی و فرهنگی
جامعه و فرهنگ نیز تاثیر مهمی در تقویت بصیرت دینی دارند. وجود مراکز فرهنگی، مساجد و حوزه های علمیه می تواند افراد را با مفاهیم دینی آشنا کند و به تقویت بصیرت آن ها کمک کند.
3.3. رسانه ها
رسانه ها نقش موثری در گسترش آموزه های دینی و تقویت بصیرت دینی دارند. تولید و پخش برنامه های دینی و تربیتی می تواند سطح آگاهی افراد را افزایش دهد.
4. موانع تحقق بصیرت دینی
4.1. جهل و ناآگاهی
یکی از موانع اصلی در تحقق بصیرت دینی، جهل و ناآگاهی است. عدم دسترسی به منابع صحیح و معتبر دینی می تواند فرد را از مسیر صحیح دور کند.
4.2. تاثیرپذیری از شبهات
شبهات دینی و اعتقادی که توسط دشمنان دین و فرهنگ وارد می شود، می تواند بصیرت دینی را تضعیف کند. مقابله با این شبهات نیازمند آگاهی و تقویت ایمان است.
4.3. پیروی از هوای نفس
تمایلات نفسانی و دنیوی یکی از بزرگ ترین موانع بصیرت دینی است. پیروی از هوای نفس می تواند فرد را از مسیر حق دور کند و موجب انحراف او شود.
نتیجه گیری
بصیرت دینی به عنوان یکی از مهم ترین عوامل هدایت و سعادت انسان، نیازمند توجه و تقویت است. با توجه به عوامل و زمینه های مختلفی که در تحقق این بصیرت نقش دارند، می توان با تعلیم و تربیت صحیح، تفکر و تدبر، و بهره گیری از مشاوره های علمی و دینی، بصیرت دینی را در افراد تقویت کرد و آنان را به مسیر حق و حقیقت هدایت نمود.

منابع تحقیق
1. **قرآن کریم**
منبع اصلی و اساسی برای بصیرت دینی که آموزه های آن بر تدبر، تفکر و تعقل تاکید دارد.
2. **نهج البلاغه** - گردآوری: سید رضی
خطبه ها، نامه ها و حکمت های امام علی (ع) که درک عمیقی از بصیرت دینی و اجتماعی ارائه می دهد.
3. **تفاسیر قرآن**
- تفسیر المیزان، علامه طباطبایی
- تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی
4. **سیره نبوی و ائمه معصومین (ع)**
- کتاب *سیره پیشوایان*، مهدی پیشوایی
- *سیرت رسول اکرم (ص)*، سید جعفر شهیدی
5. **آثار شهید مطهری**
- *آشنایی با قرآن*
- *شناخت و اندیشه اسلامی*
6. **کتاب های اخلاق اسلامی**
- *جامع السعادات*، ملا مهدی نراقی
- *معراج السعاده*، ملا احمد نراقی
7. **آثار امام خمینی (ره)**
- *شرح حدیث جنود عقل و جهل*
- *چهل حدیث*
8. **کتاب های تربیتی و اجتماعی**
- *تعلیم و تربیت در اسلام*، شهید مرتضی مطهری
- *اخلاق اسلامی*، محمدتقی مصباح یزدی
9. **منابع معاصر**
- *بصیرت و نقش آن در زندگی*، علیرضا پناهیان
- *جایگاه بصیرت در جامعه اسلامی*، آیت الله خامنه ای (بیانات)
10. **مقالات و پایان نامه ها**
- مقالات پژوهشی منتشر شده در مجلات علمی و پژوهشی حوزه و دانشگاه پیرامون بصیرت دینی.
- پایان نامه های مرتبط با موضوع در مراکز آموزش عالی.