حق دسترسی به آب

حق دسترسی به آب در پرتو حقوق اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی 

حق بشری دسترسی به آب ( human right water and sanitation ) اصلی است که تصدیق می کند که آب آشامیدنی سالم و پاک در زندگی هر شخصی برای حیات وی ضروری است ؛ به عبارتی دسترسی به آب تمیز و سالم حق بنیادی بشری است . این حق در در ۲۸ ژوئیه سال ۲۰۱۰ میلادی از طرف مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان حقی بشری به رسمیت شناخته شد . 

حق بر آب در عین حال با نسل های مختلف بشری درارتباط است . از جمله حق بر غذا ، سلامت ، بهداشت ، حق تعیین سرنوشت ، حق کار ، کشتاورزی ، محیط زیست ، صلح و توسعه که ارتباط مفهومی تنگاتنگی میان مفاهیم مذکور با حق بر آب وجود دارد . حق HRWS از طریق معاهدات، اعلامیه ها و سایر معیارهای حقوق بشری به عنوان قانون بین المللی به رسمیت شناخته شده است که تا حدودی از بند یک ماده ۱۱ کنوانسیون حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی اخذ شده است و تحت عنوان قانون بین المللی لازم الاجرا درآمده است . از آنجا که عدم رعایت بهداشت سبب کاهش کیفیت آب می گردد ، مجمع عمومی قطعنامه ای صادر کرد که حق بشری دریافت آب امن، ارزان، پاک و قابل دسترس و خدمات بهداشت را تایید کرد . داشتن زندگی ای سالم و مناسب زمانی میسر خواهد شد که به صورت گسترده اهمیت دسترسی به آب قابل اطمینان ، پاک و خدمات بهداشتی به رسمیت شناخته شود . 

واضح ترین تعریف حق بشری آب توسط کمیته حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی در شماره پانزده از تفسیر عمومی کمیته مزبور صادره شده است . تعریف کمیته مزبور ، تعبیری بدون الزام قانونی است که بر اساس آن ، دسترسی به آب یک شرط برای برخورداری از حق داشتن وضعیتی مناسب برای زندگی بوده و با حق رسیدن به بلندترین معیار های سلامت گره خورده است که عنوان می کند : حق بشری دسترسی به آب همه را مستحق می داند تا برای استفاده شخصی و برای خانه آب کافی، امن، قابل قبول، قابل دسترس و مقرون به صرفه داشته باشند».

حق دسترسی بشر به آب ، مطابق تفسیر عمومی شماره ۱۵ کمیته ، مسئولیت های زیادی را متوجه دولت ها می سازد و می گوید چنین حقی نیازمند اقدامی فراتر از آب شرب ، آب جهت محیط زیست سالم و بهداشتی یا برای رشد مواد غذایی است . به تعبیر کمیته حق بر دسترسی به آب پیش شرط تحقق بسیاری دیگر از حقوق بشر است . 

همچنین وقتی از حق بر آب به مثابه حقوق بشر سخن به میان می آوریم ، یعنی تمامی آحاد بشر بدون تبعیض و به میزان کافی به آب آشامیدنی سالم و پاکیزه ، دسترسی و مصرف داشته باشند . با این وجود دسترسی به آب ، مشکلی بزرگ برای بیشتر بخش های جهان است . البته باید خاطر نشان نمود چند مسئله در خصوص آب قابل طرح است : کیفیت ، کمیت ، در دسترس بودن و بدون تبعیض بودن .دولت ها متعهدند کمیت قابل قبولی از آب را برای آشامیدن ، فاضلاب شخصی و لباس شستن و بهداشت برای شهروندان تامین کنند. مسئله کیفیت به این معناست که دولت ها باید با دراختیارگرفتن تکنولوژی تصفیه، آب را از میکروب ها، عفونت ها و آلاینده ها پاک کنند و در اختیار شهروندان بگذارند. در این بخش سازمان های مدنی باید با حضور جدی در کنترل رعایت این مسئله نقشی جدی ایفا کنند. مسئله دسترسی هم این معنا را به ذهن متبادر می کند که امکان دسترسی فیزیکی شهروندان به آب در فاصله کوتاه زمانی و مکانی ممکن باشد و آنها از عهده تامین هزینه اقتصادی آب نیز برآیند. نبود تبعیض در حق بر آب به این موضوع بازمی گردد که برای گروه های مختلف اجتماعی و بخش های مختلف کشور ازجمله روستاهای دورافتاده هیچ تبعیضی در جهت تامین آب ایجاد نشده باشد.

طبق آمار اعلامی گر چه ۹ درصد از جمعیت جهان از آب محروم هستند اما مناطقی هم وجود دارد که به صورت خاص از آب دور نگه داشته شده اند .

منابع 

احمدی ، سید محمدصادق و بدیسار ، سید ناصرالدین ، حق بر آب در نظام بین المللی حقوق بشر ، فصلنامه حقوق محیط زیست ۱۳۹۵

نفسیر شماره ۱۵ کمیته حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی از حق بر آب به مثابه حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی 

حق بر آب به مثابه حق بشری ، اندیشکده تدبیر آب ایران