ابراهیم بهمنی
کارشناس فناوری اطلاعات پتروشیمی کاویان ، عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهرستان کنگان و بندر شیرینو
6 یادداشت منتشر شدهجزایر سه گانه؛ حق بی چون وچرای ایران از پیش از طلوع شیخ نشین ها
جزایر سه گانه؛ حق بی چون وچرای ایران از پیش از طلوع شیخ نشین ها
تاریخ نمی خوانید یا حقوق بین الملل هم نمی دانید؟ جزایر استراتژیک ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک، همواره بخشی از پیکره ایران بوده و مستندات تاریخی و حقوقی معتبر، از جمله نقشه های وزارت جنگ بریتانیا و اطلس انقلاب اکتبر، به روشنی این تعلق را اثبات می کنند. ایران مصمم و پایدار از حاکمیت خود بر این اراضی ارزشمند دفاع می کند و به دلیل جایگاه ژئوپلیتیکی این جزایر و تاثیر آن ها بر امنیت ملی، هرگونه ادعای بی پایه را بی پاسخ نخواهد گذاشت و با استناد به شواهد تاریخی و حقوقی، در برابر هرگونه تضعیف حاکمیت ملی خود خواهد ایستاد.
پیشینه تاریخی حاکمیت ایران
حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک به دوره های باستانی ایران بازمی گردد. از دوران هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان، این مناطق به عنوان بخشی از قلمرو ایران شناخته می شدند. کتیبه ها و نقشه های تاریخی متعدد از جمله نقشه های رسم شده توسط دولت های انگلیس و روسیه نیز همواره این جزایر را به عنوان بخشی از قلمروی ایران به تصویر کشیده اند. طی تاریخ، ایران همواره بر این مناطق حاکمیت داشته و حتی با ورود استعمار بریتانیا نیز حاکمیت خود را از دست نداده است. اقدامات استعمارگرانه بریتانیا در اشغال این جزایر در ابتدای قرن بیستم، واکنش های جدی ایران را به دنبال داشت و با پایان حضور بریتانیا در خلیج فارس، این مناطق در سال ۱۹۷۱ به آغوش ایران بازگشتند.
جایگاه استراتژیک و ژئوپلیتیکی جزایر سه گانه
جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک به دلیل موقعیت خود در نزدیکی تنگه هرمز از اهمیت ویژه ای برخوردارند. تنگه هرمز که شاهراه انرژی جهان محسوب می شود، نقطه اتصال خلیج فارس به دریای عمان و آب های آزاد است. حضور ایران در این جزایر به کشور امکان می دهد که بر امنیت و تردد دریایی نظارت داشته باشد و در معادلات نظامی و اقتصادی منطقه نقش مهمی ایفا کند. اهمیت این جزایر نه تنها به مسائل امنیتی و نظامی محدود نمی شود، بلکه از جنبه های اقتصادی نیز حائز اهمیت است. منابع نفتی و گازی موجود در این منطقه و تسلط ایران بر مسیرهای حمل ونقل انرژی از دلایل عمده اهمیت استراتژیک این جزایر هستند.
مبانی حقوقی حاکمیت ایران بر جزایر
حقوق بین الملل چندین اصل و قاعده برای تعیین حاکمیت سرزمینی دارد که از جمله آنها می توان به اصل استاپل، مرور زمان و جانشینی دولتی اشاره کرد. بر اساس اصل استاپل، هیچ دولتی نمی تواند موضعی متناقض با موضع قبلی خود اتخاذ کند. یادداشت تفاهم ۱۹۷۱ که بین ایران و شیخ نشین شارجه به امضا رسید، به روشنی حق حاکمیت ایران بر جزایر را تصدیق کرده و دولت امارات متحده عربی به عنوان جانشین شارجه نمی تواند این اصل حقوقی را نقض کند. در واقع، هر گونه ادعای مالکیت از سوی امارات، به دلیل پذیرش صریح حاکمیت ایران در گذشته، فاقد اعتبار حقوقی است. علاوه بر این، توافقنامه های حقوقی و تاریخی که بین ایران و بریتانیا به امضا رسید نیز بار دیگر حاکمیت ایران را به رسمیت شناخته است.
واکنش های بین المللی و موضع گیری های ایران
ادعاهای اخیر کشورهای عربی و شورای همکاری خلیج فارس مبنی بر "اشغال" این جزایر توسط ایران، فاقد هرگونه مستندات حقوقی و تاریخی است. ایران بارها در مجامع بین المللی اعلام کرده است که این جزایر جزو خاک ایران بوده و هیچ کشور دیگری حقی در این زمینه ندارد. ایران همواره تاکید کرده است که آماده است موضوعات مورد اختلاف را از طریق مذاکرات دو جانبه و مسالمت آمیز حل کند، اما هرگونه دخالت طرف های ثالث و سازمان های بین المللی در این خصوص را غیرقابل قبول می داند. همچنین، دیپلماسی ایران در عرصه بین المللی توانسته است از طریق ارائه مستندات تاریخی و نقشه های معتبر، نظر مثبت بسیاری از کشورها را به نفع خود جلب کند.
اهمیت اصل استاپل و جانشینی دولتی
یکی از مهم ترین اصول حقوق بین الملل که در این موضوع به کار گرفته شده، اصل استاپل است. بر اساس این اصل، دولت ها نمی توانند موضعی مغایر با موضع قبلی خود اتخاذ کنند. امارات با امضای یادداشت تفاهم ۱۹۷۱، حق حاکمیت ایران را به رسمیت شناخته و طبق اصل استاپل، نمی تواند بر خلاف این موضع رفتار کند. همچنین اصل جانشینی دولتی بیان می کند که دولت جدیدی که شکل می گیرد، باید تعهدات دولت پیشین را بپذیرد. در نتیجه، امارات متحده عربی به عنوان جانشین شارجه موظف به پایبندی به تعهدات پیشین این شیخ نشین در قبال ایران است.
حق حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه در پیش از تاسیس دولت های شیخ نشین
طی دهه ها، مستندات تاریخی و نقشه های متعددی از جمله نقشه های رسمی وزارت جنگ بریتانیا، گزارش های دریاداری انگلیس، و نقشه های منتشرشده توسط دولت روسیه و شوروی سابق، همگی بر حق حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک تاکید کرده اند. یکی از برجسته ترین این مستندات، نقشه ای است که در کتاب "ایران و قضیه ایران" نوشته لرد کرزن در سال ۱۸۹۲ به چاپ رسید. این نقشه که توسط انجمن سلطنتی جغرافیای بریتانیا منتشر شد، جزایر سه گانه را به عنوان بخشی از قلمروی ایران نمایش داده است.همچنین در اطلس یادبود پنجاهمین سالگرد انقلاب اکتبر که در سال ۱۹۶۷ توسط شوروی منتشر شد، جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک به رنگ قلمروی ایران مشخص شده اند و در کنار نام هر جزیره، تعلق آن ها به ایران در پرانتز ذکر شده است. انتشار این نقشه در روزنامه اطلاعات به تاریخ ۲۲ آذر ۱۳۵۰ نیز بازتاب یافت و به عنوان سندی معتبر از حاکمیت تاریخی ایران بر این جزایر در مجامع بین المللی مورد استناد قرار گرفت.سر دنیس رایت، سفیر کبیر بریتانیا در تهران طی دهه های ۱۳۳۰ تا ۱۳۵۰ خورشیدی، نیز در خاطرات خود به مالکیت ایران بر این جزایر و تابعیت ایرانی شیوخ قاسمی لنگه اشاره می کند. وی تصریح کرده است که از سال های ۱۸۸۰، با وجود برخی اختلافات میان ایران و انگلیس بر سر این جزایر، همواره آن ها در نقشه ها به عنوان قلمروی ایران ثبت شده اند و مورد تایید مقامات وقت قرار گرفته اند.
نقشه ها و گزارش های سازمان های بین المللی و منطقه ای
سازمان نقشه برداری کشور و سایر سازمان های بین المللی بارها نقشه هایی ارائه داده اند که در آن جزایر سه گانه به عنوان بخشی از ایران شناخته شده اند. نقشه های رسمی دولت بریتانیا، نقشه لرد کرزن، نقشه های روسیه تزاری و حتی نقشه های سازمان های بین المللی همگی بیانگر این واقعیت هستند. همچنین، شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز تاکنون هیچ تصمیمی مبنی بر تغییر وضعیت حاکمیت ایران بر این جزایر اتخاذ نکرده است.حقانیت و مالکیت ایران بر جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک، بر اساس اسناد تاریخی، حقوق بین الملل و اصول حقوقی نظیر استاپل و جانشینی دولتی، به طور قطعی تثبیت شده است. جزایر سه گانه به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از خاک ایران، همواره در تمامی اسناد تاریخی و نقشه های بین المللی به عنوان قلمرو ایران شناخته شده اند. ادعاهای واهی برخی کشورهای عربی فاقد هرگونه مستندات معتبر است و ایران با ارائه شواهد تاریخی و حقوقی، از این حقانیت دفاع کرده است. تداوم این تلاش ها و حفظ حقوق ملی بر این جزایر، نمایانگر عزم جدی ایران برای حفظ تمامیت ارضی خود در برابر هر گونه ادعای بی پایه است.
خبرگزاری فارس: