ماهیت روانشناسی تربیتی

روانشناسی تربیتی در درجه اول به درک فرآیندهای مربوط به آموزش و یادگیری که در محیط های رسمی آموزش صورت می پذیرد، پرداخته و روش های توسعه و بهبود این فرآیند ها را بوسیله ی نظریه های یادگیری پوشش می دهد.

ماهیت روانشناسی تربیتی

1- روانشناسی تربیتی یک علم است؛ چرا که هدف آن درک، پیش بینی و کنترل رفتار انسان می باشد.

2- روانشناسی تربیتی یک علم طبیعی است؛ چرا که یک روانشناس تربیتی، بررسی می کند، داده های خود را جمع آوری می کند و به نتیجه می رسد.

3- روانشناسی تربیتی یک علم اجتماعی است؛ مانند جامعه شناسان، روانشناسان تربیتی نیز، به مطالعه انسان و جامعه پذیری او می پردازد.

4- این علم، رفتار فرد را همان گونه که هست، بررسی می کند نه آنگونه که باید باشد.

5- روانشناسی تربیتی یک علم کاربردی است.

6- روانشناسی تربیتی یک علم در حال توسعه یا در حال رشد است که رفتار فرد را فقط در حوزه ی آموزشی بررسی می کند.

این شاخه ی علم روانشناسی، به عنوان یک مطالعه ی مستقل، بیشتر بر روی مشکلات آموزشی و حیطه های مربوط به آن، تکنیک های اصلاح رفتار، یادگیری برنامه ریزی شده و رویکرد های نرم افزاری و سخت افزاری آموزش تمرکز دارد. آموزش کودک، آموزش تشخیصی و اصلاحی، آموزش برای تیزهوشان و معلولان، عوامل موثر بر یادگیری، اصول ارزشیابی و …، از جمله زمینه های فعالیت متخصصان این رشته می باشد.

حوزه روانشناسی تربیتی

مولفه های زیر، به عنوان بخشی از حوزه های عملکردی روانشناسی تربیتی، مورد مطالعه قرار می گیرند:

-تفاوت بین دانش آموزان

-انگیزه ی دانش آموزان

-روش های آموزشی مختلف

-ارزیابی اثربخشی روش های مختلف آموزش و یادگیری

-مدیریت کلاس درس

-سلامت روان

-شکل گیری شخصیت

اما به صورت یک اصل کلی، حوزه ی عملکردی روانشناسی تربیتی در یکی از سه دسته ی زیر قرار می گیرد:

الف) یادگیرنده

ب) فرآیند یادگیری

ج) موقعیت یادگیری

موضوع روانشناسی تربیتی حول محور یادگیرنده می باشد. بنابراین نیاز به شناخت یادگیرنده و فنونی که برای یادگیری استفاده می کند، می باشد. موضوعاتی که شامل: توانایی ها و ظرفیت های ذاتی فرد، تفاوت های فردی آشکار و پنهان، رفتار ناخودآگاه یادگیرنده، ویژگی های رشد و تکامل او از مرحله ی کودکی تا بزرگسالی می شود.

در فرآیند یادگیری، پس از شناخت یادگیرنده و تصمیم گیری در مورد تجربه های یادگیری او، قرار است که به قوانین، اصول و نظریه های یادگیری پرداخته شود. موارد مهمی که در فرآیند یادگیری، بسیار حائز اهمیت هستند. فرآیند یادگیری عبارت است از: به خاطر سپردن و فراموشی، ادراک، شکل گیری مفهوم، تفکر و استدلال، حل مسئله، انتقال یادگیری، راه ها و وسایل یادگیری موثر و سایر حوزه ها.

در موقعیت یا محیط یادگیری به عوامل محیطی و موقعیت های یادگیری که در میانه راه بین یادگیرنده و معلم قرار می گیرند، پرداخته می شود. موضوعاتی مانند آب و هوای کلاس، پویایی گروه، تکنیک ها و وسایل کمکی که یادگیری را تسهیل می کنند.

اثربخشی فرآیند یادگیری همیشه به ارزیابی آن بستگی دارد و دانش، در صورتی نتیجه می دهد که به یادگیرنده و همچنین معلم کمک کند تا خود را اصلاح کنند.