🛑 مدیریت مبتنی بر علوم اعصاب ( نورولیدر شیپ )

مبانی و مفاهیم 

رهبری عصب محور یا نورولیدرشیپ اصطلاحی است ناشی از نیاز به درک برتر برای تبدیل شدن به رهبران بهتر که با مطالعه و استفاده از دانش کارکرد مغز و مبتنی بر علوم اعصاب، پاسخ داده می شود تا بدین ترتیب رهبران موثر و بهتری در رهبری دیگران و خود باشیم. نورولیدرشیپ بنیان عصبی شیوه های رهبری و مدیریت را بررسی می کند و یافته هایی از طیف وسیعی از منابع مختلف مانند : عصب شناسی اجتماعی و عاطفی ، علوم اعصاب شناختی نوروبیولوژی و سایر عرصه های علوم اعصاب را گردآوری می کند. 

نورولیدرشیپ (NeuroLeadership) یک حوزه نوین در مدیریت و رهبری است که به بررسی تاثیرات علم اعصاب بر فرآیندهای رهبری و تصمیم گیری می پردازد.

این مفهوم به ما کمک می کند تا درک بهتری از چگونگی عملکرد مغز در شرایط رهبری و مدیریت داشته باشیم و کاربردهای علمی را در زمینه های عملی پیاده سازی کنیم

تحقیقات علمی در زمینه نورولیدرشیپ به بررسی نحوه عملکرد مغز در موقعیت های مختلف رهبری و مدیریت می پردازد. یکی از مفاهیم کلیدی در این زمینه، مفهوم "سیستم لیمبیک" است که به پردازش احساسات و تصمیم گیری های اجتماعی مربوط می شود. مطالعات نشان داده اند که این سیستم نقش مهمی در نحوه مدیریت استرس و واکنش های احساسی دارد. تحقیقات همچنین نشان داده اند که مغز انسان به طور طبیعی به طور مثبت به تاسیس روابط و تعاملات موثر واکنش نشان می دهد. به عنوان مثال، استفاده از تکنیک های همدلی و ارتباطات موثر می تواند بهبود چشمگیری در کارایی تیم ها و کارکنان ایجاد کند. این یافته ها به رهبری ها کمک می کند تا استراتژی های بهتری برای تعامل با تیم های خود توسعه دهند

 به عنوان یک رویکرد نوین در مدیریت، به بررسی تاثیرات علوم اعصاب بر رفتارهای انسانی و فرآیندهای رهبری می پردازد. واژه نورو لیدر شیپ برای اولین بار در سال ۲۰۰۶ توسط دیوید راک و جفری شوارتز مطرح گردید با این تعریف که پایه و اساس تمامی تصمیمات و اقدامات ما از اساس از مغز نشات می گیرد. به گفته دیوید راک موضوع نورولیدر شیپ توجه ذینفعان زیادی را در سازمانها برا انگیخته است.

 تحلیل اصول، کاربردها و مزایای نورولیدرشیپ در سازمان ها نشان می دهد که چگونه می توان با استفاده از یافته های علوم و اعصاب، به بهبود تصمیم گیری، مدیریت هیجانات و تسهیل تغییرات در سازمان ها کمک کرد )

در دنیای پیچیده امروزی، مدیران سازمانهای دولتی وتجاری و رهبران در سطوح عالی حکمرانی با چالش های متعددی روبرو هستند که نیازمند درک عمیق تری از رفتارهای انسانی است.دانش علوم اعصاب مکملی برای شناخت انسان و روانشناسی است که با نگاهی از زوایای مختلف به نگرش ها و رفتارها و الگوهای رفتاری انسان و روابط بین انسانها و عوامل تاثیر گذار محیطی بر روی مغز و انسانها می پردازد.

اعتقاد قبلی بر این بود که ژن های ما افکار و رفتار مارا دیکته می کنند اما تحقیقات علم اعصاب به ما می گوید که مغز حالتی کاملا انعطاف پذیر دارد مغزی که ما با ان به دنیا می آییم درطول زندگی و به دلیل تجربیاتمان تغییر می کند و مرتب در حال دگرگونی است ( دکتر کیومرث احمدی ۱۳۹۷).

سلسله اعصاب انسانی ما متشکل از مغز و نخاع و عصب های بدنی ( اعصاب مرکزی ) و عصب های خودکار و میکرو بیوم روده می باشد به صورت خودکار و نیمه خودکار با استفاده از الگوهای رفتاری ما حالا مختلف رفتار مارا مدیریت می کنند که در راس این سیستم های خودکار و خود تنظیم مغز شامل مخ و مخچه و تالاموس و هیپو تالاموس و سیستم خود تنطیم سیستم لیمبیک قراردارند که به صورت پیوسته سگنالهای دریافتی از نورون ها را پردازش و باز ارسال می نمایند.

مغز انسان با ۱۰۰ میلیارد نورون و تقریبا معادل ۱۰۰ هزار کیلومتر ارتباطات نورونی و ارتبااطات داخلی با سرعت ۱۰۰ کیلومتر در ثانیه ظرفیت نامحدودی را برای ذخیره و پردازش اطلاعات رقم زده است .

نیمکره راست مغز ما معمولا ارتباطات غیر کلامی را پردازش می کند وبه ما اجازه می دهد که چهره ها را تشخیص و حالت انهارا بخوانیم ونشانه های بصری غیر کلامی را پردازش می کند در مقابل نیمکره چپ عناصر احساسی و اهنگین و کلامی و زبانی را پردازش می کند پردازش اگاهانه ایی از کلمات دارد از سال دوم زندگی است که نیمکره چپ رشد ش شروع میشود و معمولا نیمکره راست سه سال ال را در اختیار دارد ( دویچ ۱۳۹۴ ترجمه کرامتی ومحمد شاهرخ ۲۰۶ )

در واقع علوم اعصاب در رهبری به منزله جعبه سیاه رفتار انسانی راهنمای خوب و بهتری برای تحلیل تاثیر گذاری ها و تاثیر پذیری ها می تواند باشد (احمدی ۱۳۹۷) .

نورولیدرشیپ به عنوان یک حوزه نوظهور و میان رشته ایی ، تلاش می کند تا با بهره گیری از یافته های علوم اعصاب، به مدیران کمک کند تا عملکرد خود و کارکنانشان را بهبود بخشند و با افزایش اثر بخشی و کارایی بهره وری سازمانهای خودرا بالا ببرند. این رویکرد بر اساس این فرضیه بنا شده است که بسیاری از رفتارها و تصمیمات انسانی تحت تاثیر فرآیندهای عصبی قرار دارند.

علوم اعصاب یکی از مبانی و منابع ارزشمند اطلاعاتی برای نظریه و عمل تربیتی است که در دهه های اخیر موجی از بینشهای نوین درباره سازوکارهای عصبی زیربنایی یادگیری و رشد عرضه کرده است... اگر چه مجموعه این اصول و رهنمودها ممکن است همه دلالتها و کاربردهای تربیتی پژوهش علوم اعصاب را در برنگیرد، اما بخش گسترده ای از دانش قابل اعتبار و قابل اعتماد را عرضه می کند که با اطمینان می تواند در عرصه سیاست گذاری و عمل به کار گرفته شود. ( دکتر علی نوری ۱۳۹۳ )

حوزه های اصلی نورولیدرشیپ

نورولیدرشیپ چهار حوزه کاربردی را پوشش می دهد که در توسعه مهارت های رهبری، آموزش مدیران، مدیریت تغییر، یادگیری، مربی گری، همکاری اثربخش، تصمیم گیری، نوآوری، مدیریت عملکرد، توسعه فرهنگ سازمانی و در واقع در بسیاری از حوزه های مدیریت منابع انسانی قابل استفاده می باشد.

آثار شیمی محیط در عملکرد مغز (رنگ ها صداها نور دما بو )

طریقه افزایش تعداد کلی نورون ها

۱-ساختن نورون های جدید- محیط های جدید مهارت های جدید دانش جدید

۲-افزایش طول عمر نورون های موجود - یاد گیری و تمرین

محرک های محیطی تقریبا ۲۰ ٪ به میزان نورون های مرکز حافظه و یادگیری مغز اضافه می کنند

دندریت های محیطی ساده و کم تحرح و دارای تعداد دندریت های کم و کوتاه و بیشتر شبیه مو هستند

بنابراین با رنگ و بو و دما و نور به آسانی دچار تغییرات مثبت و منفی میشوند

آثار شیمی محیط در عملکرد مغز (رنگ ها )

۱- اختصاص یک سوم نورون های مغز به قشر بینایی

۲-تاثیر محیط کاری بر امواج مغزی (تغییر ریتم های هورمونی بدن )

۳-افزایش سطح امواج مغزی در طبیعت و مناطر زیبا

۴-تاثیر رنگ بر میزان ضربان قلب و فشار خون تنفس زمان واکنش ها

۵-قرمز و نارنجی محرک و ایجاد طول امواج بلند (تشدید عصبانیت و افزایش فشار خون)

۶-سبز و آبی ارامبخش با ایجاد طول موج کوتاهتر و کاهش فشار خون

آثار شیمی محیط در عملکرد مغز (صداها)

۱-نقش استرس صوتی در افزایش میزان اکسید شدن مغز و کاهش فعالیت آنتی اکسیدان ها

۲-باعث تغییرات اپی نفرین سرو تونین نورا پی نفرین دوپامین در نواحی مختلف مغز

۳-افزایش فشار خون در سر و صدای بیش از ۷۵ دسیبل وآسیب به مغز

۴-آلودگی صوتی محیط کاری کاهش عملکردی در حد ۳۰ درصد

۵-موسیقی عامل کاهش خستگی مغز و افزایش تمرکز

نور

ماده غذایی مغز

۱-تاثیر در انرژی داشتن و قبراق بودن

۲-تاثیر شدت تابش بر ملاتونین

۳-تاثیر بر هورمون های دیگر و خلقیات انسان

۴-اثر نور طبیعی بر افزایش سروتونین

آثار شیمی بو در عملکرد مغز

۱-تاثیر قدرتمند بوها بر ذهن درک و هیجانات

(افزایش ضربان قلب و فشار خون متاثر از رایحه ها و بو)

۲-رتباط با خاطره و تاثیرگذار بر عاطفه (بوهای دلنشین موجب آزادی آندروفین )

۳-تاثیر بوهای خوب و بد (بوهای دلنشین موجب آزادی آندروفین )

۴-تاثیر یون های منفی بر میزان تستوسترون و نوراپی نفرین و سروتونین

آثار شیمی یاد گیری بر عملکرد مغز

از دیدگاه علوم اعصاب :

یادگیری عبارت است از فرآیند تعییرات نسبتا پایدار در پیوند گاه های سیناپسی

یادگیری مغز محور عبارت است از شناخت قواعد مغز برای یاد گیری معنادار

و ساماندهی آموزش ها و شکل دهی یاد گیری پایدار در مغز

با ساماندهی نور رنگ و بو و لستفاده هوشمندانه و طراحی بر مبنای علوم اعصاب می توان به

حداقل سازی هورمون کورتیزول (عامل استرس ) و اپی نفرین در مغز و 

و به بهبود سروتونین ( هومون ارامش و آغوش ) و هورمون دوپامین ( هورمون شادی ) و هورمون های گلو تامات

استیل کولین و تستوسترون و آندرو فین کمک نمود .

نتیجه گیری

مدیران باید از طریق ستایش و قدردانی از کارکنان خود و حمایت از آنها ارتباط قدرتمندی را برقرار کنند. این کار مدارهای مثبت را در مغز آنها تحریک می کند
ما می دانیم که مغز عضوی است که تحت تاثیر هیجانات می باشد. بنابراین، نورولیدر تنها می تواند از طریق شناخت آرزوها و هیجانات کارکنان به قدرت کامل مغز آنها دست پیدا کند. آیا علاقه مندید به یک نورولیدر تبدیل شوید؟ اگر پاسختان مثبت است، دو راه را انتخاب کنید: الف کتاب حاضر "نورولیدرشیپ؛ سهم مغز در رهبری کاروکسب" را از آغاز تا پایان بخوانید ب وظایف اصلی در هفت گام آمده است. این هفت گام در صفحه ی 252 فهرست شده و سپس تک تک این وظایف تشریح شده است. رهبر هماهنگ کننده در محیط کار هماهنگی ایجاد می کند و با افراد و هیجانات آن ها ارتباط برقرار می کند
و سخن پایانی آنکه، تبدیل شدن به نورولیدر به معنای تبدیل شدن به یک دانشمند علم نورو نیست بلکه، به معنای شناخت کارکردهای اساسی مغز و پیوند آن با تعاملات محیط کار می باشد.( ارژنگ قدیری۱۳۹۶)

منبع :

کتاب مبانی نورولیدرشیپ رهبری سازمانی بر اساس علوم اعصاب- ۱۳۹۷

کتاب نورو لیدر شیپ (سهم مغز در رهبری کار و کسب) -ارژنگ قدیری -۱۳۹۶

کتاب نورولیدرشیپ (رهبری عصب محور) چگونه بهترین رهبران جهان از روانشناسی برای پیروزی استفاده می کنند- سام پیج - مترجم حسام خضرایی حاذق فکر

رضا رواندوست 

باتشکر رضا رواندوست