زمین لرزه های بزرگ در ایران طبق نظریه تکتونیک صفحه ای

زمین لرزه های بزرگ در ایران طبق نظریه تکتونیک صفحه ای:

•         ایران کشوری لرزه خیز است بر روی یکی از دو کمربند بزرگ لرزه خیز جهان قرار دارد و هر از گاهی زمین لزه های بزرگی در آن به وقوع می پیوندد

•         زمین لرزه های متعدد در مواقع ویران کننده بارها مناطق مختلف کشور را با خسارات و تلفات سنگینی رو به رو کرده است که آخرین آنها زمین لرزه ای بود که در شهرستان بم رخ داد و خسارات و تلفات زیادی در این منطقه به جای گذاشت . زمین لرزه دیگری که در سال 79 در دو استان زنجان و قزوین با قدرت 5/2 در مقیاس ریشتر به وقوع پیوست و بیش از 500 نفر بر اثر وقوع این زمین لرزه کشته شدند . بزرگترین زمین لرزه ای که در سالهای اخیر در ایران به وقوع پیوست مربوط به 31 خرداد 1369 در استان های گیلان و زنجان با قدرت 7/3 در مقیاس ریشتر بود که بیش از 40 هزار کشته بر جای گذاشت.

عواملی که در یک زلزله باعث ایجاد خسارت می گردند عبارتند از :

•         1-نیروهای درونی شدید ایجاد شده بر اثر جنبش شدید زمین

•         2-آتش سوزی های ناشی از زمین لرزه

•         3-تغییر در خواص فیزیکی خاکها (نشست ها ، پدیده آبگونگی و ....)

•         4-بر اثر جابه جائی مستقیم گسلها در محل ساخت سازه ها

•         5-بواسطه زمین لغزشها

•         6-به واسطه موج های بلند ایجاد شده توسط زلزله در دریاها

عمق کانون زمین زلزله :

•         اگر کانون زمین لرزه در عمق کمتر از 60 کیلومتر باشد آن زمین لرزه را سطحی گویند . اگر کانون بین 60 تا 300 کیلومتر عمق باشد آن زلزله حد واسط و بالاتر از 300 کیلومتر زمین را عمیق می گویند . عمیق ترین زلزله های شناخته شده در عمق 700 کیلومتری قرار داشته است .تمام این زلزله ها در اقیانوس کبیر حادث شده اند. کانون های سطحی زمین لرزه در دو منطقه مشخص قرار دارند . اولین منطقه در کمربند اقیانوس کبیر است که 80 درصد زمین لرزه های دنیا در این منطقه متمرکز شده اند . دومین منطقه از مدیترانه شروع و تا جزائر سوند ادامه دارد.

بحران های پس از زلزله در ایران :

•         پدیده زمین لرزه یک واقعه طبیعی است که از نظر متخصصان به هیچ عنوان بخودی خود خطر ساز نمی باشد بلکه این دست سازهای بشری هستند که به هنگام وقوع زلزله به دلیل سست بودن و عدم انطباق آنها با دستورالعملهای ساخت و ساز باعث ایجاد خسارت های مالی و جانی می گردند زلزله با آسیب رساندن وسیع به زیرساختهای شهری جامعه را با مشکلات عمده ای مواجه می نماید که به دلیل تفاوتهای ساختاری جوامع مختلف برخی از این  مشکلات تعاریف تفاوتی در کشورها و حتی شهرهای گوناگون دارند.

زمین لرزه ها و نظریه تکتونیک صفحه ای:

•         زمین لرزه ها نشانه های فعالیت زمین هستند  آنها داستان تکتونیک صفحه ای را به صورتی که امروزه رخ می دهد بازگو می کنند زمین لرزه ها سه رشته شواهد بسیار مهم فراهم می کنند . نخست چنین فرض می شود که نحوه توزیع مرکز سطحی زمین لرزه ها به ویژه زمین لرزه های با کانون کم عمق ، مرز صفحه ها را مشخص می کند دوم ، نحوه توزیع کانون زمین لرزه ها شواهدی در مورد وجود صفحه های سنگ کره که به داخل سست کره ادامه یافته اند و همچنین در مورد وضع جغرافیایی صفحه های سنگ کره در عمق زمین به دست می دهد .

•         سوم -بررسی امواج زمین لرزه ، درباره جهت حرکت هر صفحه نسبت به صفحه های مجاور اطلاعاتی بدست می دهد . جهتهای حرکت نسبی که از بررسی زمین لرزه ها تعیین شده اند با سه نوع مرز صحفه ای به قرار زیر توافق دارند : مرزهای واگرا که در آنجا سنگ کره جدید به وجود می آید . مرزهای همگرا که در آنجا سنگ کره به سبب حرکت به سمت درون زمین از بین می رود، مرزهای نوع گسل تبدیلی که در آنجا سنگ کره نه ایجاد می شود و نه از بین می رود.

کنترل زمین لرزه :

•         دانش کنونی ما درباره فرایندهایی که در ایجاد زمین لرزه دخالت دارد آن اندازه نیست که یک برنامه مهندسی برای کنترل زمین لرزه را راهنمایی کند. بهترین کار برای جلوگیری از وقوع زمین لرزه این است که دسته ای از زمین لرزه های کوچک در هر زمان که مصلحت باشد سازمان داده شود . به نظر می رسد که بنای سدها و نگهداری مقدارهای عظیم آب در مخزنها با وقوع زمین لرزه ها در رابطه باشند همچنین به نظر می رسد که بروز زمین لرزه با تزریق سیالات به داخل زمین همراه باشد.

چرا کشور ما ایران لرزه خیز است ؟

•         تحقیقاتی که روی حدود 30 هزار زلزله انجام شده موید این نظر است که بیشتر زلزله های شدید بر روی به اصطلاح دو کمربند قرار دارند و نقاط موجود در این دو کمربند زلزله خیر می باشد و از لحاظ زمین شناسی نقاطی فعال، ضعیف و آسیب پذیر گفته می شود .یک کمربند که در امتداد سواحل غربی آمریکای جنوبی و شمالی قرار دارند و کمربند دیگر از حوالی مدیترانه شروع و پس از گذشتن از ترکیه ، ایران و پدیده افغانستان به جنوب شرقی آسیا می رسد. علاوه بر دو کمربند فوق که اماکن اصلی زلزله ها ی شدید و مخرب جهان می باشند ، در نقاط دیگری نیز زلزله های خفیف و کوچک رخ می دهد که به علت دامنه تاثیر محدود از تخریب بالایی برخوردار نمی باشد.