بررسی حدوث اختلاف در صلاحیت دادگاه صلح با سایر مراجع و نحوه حل اختلاف و مرجع حل اختلاف

طبق بند الف تبصره ۴ ماده ۱۱ قانون شورای های حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲، در مورد دادگاه های صلح واقع در حوزه قضایی شهرستان های یک استان برای مثال اختلاف بین دادگاه صلح حوزه قضایی گرگان با دادگاه صلح حوزه قضایی آق قلا هر دو از شهرستان های استان گلستان و نیز اختلاف بین دادگاه صلح با دادسراها یا دادگاه های حقوقی یا کیفری یا بخش حوزه قضایی یک استان برای نمونه اختلاف در صلاحیت بین دادگاه صلح گرگان با دادگاه حقوقی گرگان؛ حل اختلاف با دادگاه تجدیدنظر استان است(در مثال های فوق الاشاره دادگاه تجدیدنظر استان گلستان).

در مورد دادگاه های صلح واقع در حوزه قضایی دو استان مثلا دادگاه صلح گرگان با دادگاه صلح آمل و نیز اختلاف بین دادگاه صلح و دادسرا یا دادگاه های حقوقی یا کیفری یا بخش حوزه قضایی دو استان برای مثال اختلاف در صلاحیت بین دادگاه صلح گرگان با دادگاه کیفری دو ساری؛حل اختلاف با شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استانی است که مرجع قضایی آن استان آخرین قرار عدم صلاحیت را صادر نموده است برای درک بهتر به این مثال توجه کنید: دادگاه صلح شیراز قرار عدم صلاحیت به دادگاه صلح اصفهان صادر می کند در اینجا اگر اصفهان این قرار را بپذیرد بدیهی است که اختلافی پیش نیامده است ولی اگر نپذیرد مبادرت به صدور قرار عدم صلاحیت می کند در اینجا آخرین قرار عدم صلاحیت را دادگاه اصفهان صادر نموده است فلذا پرونده برای حل اختلاف به شعبه اول تجدیدنظر اصفهان فرستاده می شود تا در خصوص دادگاه صالح اتخاذ تصمیم کند. نقدی که وارد است این می باشد که دادگاه اصفهان اگر دادگاه شیراز را صالح بداند در واقع دادگاه استانی دیگری برای استان دیگری تعیین تکلیف می کند درحالی که این امر تا زمان تصویب قانون شوراهای حل اختلاف ۱۴۰۲ بی سابقه بوده است.

در مواردی که دادگاه صلح به صلاحیت مراجع غیرقضایی از خود نفی صلاحیت کند مثلا دادگاه صلح بندرترکمن به صلاحیت هیئت تشخص اداره کار از خود نفی صلاحیت کند پرونده برای تعیین مرجع صالح به دادگاه تجدیدنظر استان مربوطه فرستاده می شود که در مثال فوق دادگاه تجدیدنظر استان گلستان است.توجه شود که ما قبلا در قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص پرونده را جهت تعیین مرجع صالح به دیوان عالی کشور می فرستادند البته هنوز هم درخصوص دادگاه های دیگر مقرر فوق الذکر پابرجاست و به نوعی می توان گفت بهتر بود مثل قانون آیین دادرسی مدنی پرونده را به دیوان ارجاع می شد تا یک رویه واحد تشکیل شود. اما سوالی که پیش می آید این است که اگر برای مثال یک مرجع غیرقضایی به صلاحیت دادگاه صلح قرار عدم صلاحیت صادر کند تکلیف چیست؟ قانون جدید در این خصوص ساکت است اما با ملاک از قانون شورا های حل اختلاف مصوب ۱۳۹۴ می توان قائل بر این شد که دراین مورد هم پرونده برای تعیین مرجع صالح به دادگاه تجدیدنظر فرستاده شود.درهرحال اگر یک طرف اختلاف دادگاه صلح باشد دیوان دخالتی در تعیین و حل اختلاف در صلاحیت نخواهد کرد بلکه این دادگوه تجدیدنظر استان است که حل اختلاف خواهد نمود.

عبدالحکیم دیدار- عضو مرکز وکلا استان گلستان.